Dilaver Paşa Nizamnamesi

Dilaver Paşa Nizamnamesi, üretimi artırmak amacıyla 1865 yılında Madeni Hümayun Nazırı Dilaver Paşa tarafından hazırlanmıştır, Ancak padişah tarafından onaylanmadığı için bir tüzük niteliği kazanamamış olan Dilaver Paşa Nizamnamesi, çalışma koşullarına ilişkin olarak getirdiği düzenlemeler yanında, madende bir hekim bulundurulmasını da hükme bağlamıştır.

Kömür madenlerinde çok sık görülen iş kazalarına ilişkin olarak ise bir hüküm getirilmemiş olup, 100 maddeden oluşan Dilaver Paşa Nizamnamesi daha çok üretimin artırılmasına yönelik olmasına karşın, işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili ilk yasal belge olması açısından önemlidir.

Önemli maddeleri Maddeleri;

1.  Ereğli sancağında bulunan 14 köy halkından 13-50 yaşları arasında bulunan erkeklerden hasta ve sakat olmayanlar için “çalışma yükümlülüğü”
2. Zorunlu çalışma senede 6 ay olarak belirlenmiştir
3.  İşçiye yiyecek verilmesi ve yatacak yer temin edilmesi (koğuş yaptırılması-m.11)
4. İşçiye ait çalışma (günde on saat), dinlenme süresi ve tatil süreleri (günlük iş süresi 24 saatte iki posta olmak üzere 10 saat olması esası. Madde.29
5. Kazaya uğrayan işçilerin tedavisiyle ilgili hükümlere (Madde 30) yer verilmiştir. Hastalanan işçiyi muayene ve tedavi ettirmek için işverenin işyerinde doktor bulundurması yükümlüğü getirilmiştir,
6. Çalışanlara bayram günlerinde izin verilmesi, bayram tatili.
7. Ücretlerin zamanında ödenmesi ve imtiyazlı alacaklardan olması,
8. İşine son verilecek işçiye önceden haber verilmesi.

Dilaver Paşa Nizamnamesi ağırlıklı olarak çalışma şartlarının düzenlenmesiyle ilgili hükümlere yer vermiştir. Fakat nizamnamede etkin bir denetim mekanizması kurulamadığından söz konusu hükümleri ocak sahiplerine uygulatmak mümkün olmamıştır.