MAKİNE KORUYUCULARI (MACHINE SAFEGUARDS)

Makine koruyucusu, adından anlasıldıgının tersine makineyi korumak için kullanılan aparatlar degil insanı makinenin tehlikelerinden korumak için kullanılan aparatları kastetmektedir. Yani makine koruyucularının amacı makineyi degil insanı korumaktır.
[1]syerlerinde makinelerin hareketli bölümleri is kazalarına yol açmakta ve tehlike kaynagı olmaktadır. Makinelerin hareketli kısımlarının makine koruyucuları kullanılarak koruma altına alınması basta makine operatörleri olmak üzere tüm çalısanlara güvenli bir
ortam yaratacaktır.
Makine koruyucularının kullanılması, belli bir güvenlik hiyerarsisinin belli bir basamagında gerçeklesir. Eger makine kaynaklı bir tehlike kaynagında ortadan kaldırılamıyor veya risk düzeyi kabul edilebilir bir seviyeye çekilemiyorsa makine koruyucusu kullanmak
kaçınılmazdır. Bahsedilen güvenlik hiyerarsisi aşağıda gösterilmistir.
Yaklasık 10 milyon çalısana dair verileri kapsayan SGK verilerine göre 2010 yılında
62 bin 903 is kazası yasandı, 533 meslek hastalıgı tespit edildi. Bunların 1.444’ü ölümle
sonuçlandı. Asagıda yer alan Grafik.1 de SGK verilerinden yararlanılarak hazırlanmıs olan is
kazalarının sebeplerinin dagılım grafigi görülmektedir. Yasanan is kazalarının en önemli
nedenleri; bir veya birden fazla cismin sıkıstırması, ezmesi, batması ve kesmesi, düsen
cisimlerin çarpıp devirmesi, kisilerin düsmesi ve makinelerin sebep oldugu kazalar seklinde
sıralanmıstır.
MAKiNE KAYNAKLI KAZA NEDENLERi
Çalısanları makinelerden kaynaklanabilecek tehlikelere karsı koruyabilmek için
öncelikle tehlike yaratan/ yaratabilecek olan noktaların tespitinin yapılması olacaktır.
Çalısanlar, makinelerle çalısırken makinelere dokunma, makine ile içindeki veya üzerindeki
bir malzeme veya sabit bir yapı arasına sıkısma, makinenin hareket halindeki parça veya
kısımlarına çarpma veya sarılma, makineden sıçrayan malzemenin çarpması gibi nedenlerle
kazaya maruz kalabilirler. Burada bahsedilen tehlikeler mekanik kaynaklı olmasına ragmen
bunların dısında hemen dikkat çekmeyebilen elektrik (statik elektrik dahil), ısın yayılması,
sıcaklık, toz ve duman, gürültü ve titresim, kimyasal maddeler, yanıcı ve parlayıcı ve patlayıcı
maddeler gibi mekanik olmayan kaza nedenleri de mevcuttur.
Çok çesitli makine söz konusu olsa bile tehlikeli hareketler neredeyse aynıdır.
Makinelerin tehlikeli kısımları genellikle dönel hareketli elemanlar (dönme hareketleri),
gidip-gelme veya kayma hareketli elemanlar (karsılıklı ve uzunlamasına hareketler),
dönel/kayma – sürme hareketli elemanlar (kesme, ezme bükme hareketleri), salınım hareketli
elemanlar (makaslama islemleri) baslıkları altında incelenmektedir.
Her mekanik hareket farklı derecelerde de olsa potansiyel olarak tehlike arz
etmektedir. Prensip olarak makineler incelendiginde ise makinelerin operasyon noktaları
(delen, ezen, kesen gibi islem yapan kısımlar), transmisyon (güç iletimi) düzenleri (kayıslar,
kasnaklar, zincirler ve disliler gibi) ve makine çalısırken hareket halinde olan diger hareketli
düzenekler insanlara zarar verebilme potansiyeline sahiptir.
Makinenin yapısı itibariyle bazı makine parçalarının çalısma yapıları tehlike
barındırmaktadır. Makinenin dönen kısımları, saga ve sola, ileri ve geri giden bölümleri,
hareketi veya malzemeyi nakleden aparatları çalısmaları sırasında insana zarar verme
potansiyeli tasımaktadır. Bir dikkatsizlik anında ya da istem dısı bir sekilde bu parçaların
çalıstıgı sırada temas edilmesi çogunlugu uzuv kaybı bir kısmı ise ölüm ile sonuçlanan is
kazalarını dogurmaktadır.
Resim.1 de dönen bir mil, bir disli ve bir zincir de dönme esnasında olusabilecek
kaptırma veya sıkısma noktaları görünmektedir. Resim.2 de ise örneklenen güç transmisyon
makinesinin koruyucu panel içine alınarak nasıl tehlikesiz hale getirildigi gösterilmektedir.
[1]sin yapılması ve yapısı itibariyle tehlikeli potansiyeline sahip islerde mevcuttur.
Bu islere örnek olarak kesme, delme, ayırma ve egme isleri verilebilir. Bu islerin yapılmasına
iliskin örnekler çok sık olarak rastlanmaktadır çünkü bu tarz islerin büyük bir kısmı en küçük
atölyelerde bile yapılabilmektedir. Bu islerin yapılması sırasında makinelerin barındırdıgı
tehlike noktaları asagıdaki örneklerde gösterilmistir. Resim.3 de ise bir giyotinin
çalısması sırasında hem makine hem de islem gören parça kaynaklı tehlikeli kesme noktaları
gösterilmistir. [1]slem gören parçanın egilmesi sırasında çevresinin açıkta bulunması da
makinenin ucunun açıkta bulunması kadar risk teskil etmektedir. Resim.4 de parçaya sekil veren
bir punch makinesi gösterilmekte ve bu makinenin çalısması esnasında var olan sıkısma noktaları
oklarla gösterilmektedir. Resim.5 de ise matkapla çalısma sırasında çok hızlı bir sekilde dönen
ucuna takılma ve sarılmalara sebep olacagı için matkap ucunun çevresi isaretlenmistir. Resim.6 da bir matkabın ayarlanabilir yükseklige sahip kilitlenebilir anahtarı olan koruyucusu görülmektedir. Bu tip koruyucular kesinlikle tehlikeyi azaltmaktadır, makinaya sabitlenmeleri ve takılmaları ile kullanımları çok kolaydır. Ancak bir çok makine koruyucusu tehlikeyi her ne kadar azaltıyor olsalar da sıfır düzeyine indirgeyemez ve operasyon noktasını koruyamazlar. Ayrıca makineye genellikle sonradan monte edilen ve makinenin çalısması açısından olmazsa olmaz bir yapıya sahip olmadıklarından dolayı ayarları ihmal edilebilir bir yapıdadırlar.
Makinenin dönen kısımları ve motordan aldıgı hareketi diger birimlere ileten kayıs,
zincir gibi malzemeler, özellikle eller ve kolların sıkısmasına, is elbiselerinin takılmasına ve
cilt ile temas sonucunda yaralanmalara ve hatta takılan parçanın vücut ile baglantısına dayalı
olarak ölümlere neden olabilir. Bunun yanı sıra bu bölümlerden parça fırlaması söz
konusudur.
Tehlikeli islemlerde makinelerden parça fırlama tehlikesi yanında islem gören malzemelerin fırlaması ve çarpması da söz konusudur. bu tarz olaylar çalısma ortamındaki bir çok risk faktöründen kaynaklanıp zincirleme olarak digger kazalara yol açabilmektedir.
Resim de ilk olarak saga sola hareket eden makinelerin sabit yerlere yakın olması durumunda arada sıkısma tehlikesine dikkat çekilmek istenmistir. Ayrıca makinadan çıkan islenmis ürünün de
çalısanı sıkıstırma riski olabilecegi unutulmamalıdır. Resim içerisinde bulunan diger küçük resimlerde hareketli ve dönen parçaların arasına ve çevresine uzuvların sıkısabilecegi ya da keskin parçalar tarafından uzuv kayıplarına yol açılabilecegi gösterilmek istenmistir. Bu tarz kazalara anlık dikkatsizlik ya da hatalar yol açmakta oldugu için bu gibi makine ve parçalara karsı önlem almak öncelikli olmalıdır. Ayrıca bu önceligi bu gibi
durumlara alınabilecek önlemlerin hem düsük maliyetli hem de kolay uygulanabilir olması
nedeniyle tercih etmek gerekmektedir. Makinelerden çapak, parça yada malzeme fırlaması
gibi riskleri teskil eden makinelerde sadece makine operatörünü koruyacak sekilde önlem
almak her zaman yeterli olmayabilir. Makinenin çevresinde bulunan yollar ya da islem
yapılan parçanın çıktıgı yer geçis yollarına yakın oldugu zaman geçen insanlar içinde tehlike olusturacaktır.
Resim de dönen parçalar için uygulanan koruyucular yer almaktadır. Bu resimdeki dört parçanın arasından görüldügü gibi en bilinen örnek vantilatörlerin dısındaki metal koruyucu aksamdır. Bu tarz basit uygulamaların pratik olarak uygulanması hem çok az maliyetli hem de kolaylıkla
uygulanabilirdir.
Resim da ise dönen baska bir parça için koruyucu uygulamasına yer verilmistir. Bu makine üzerindeki çalısma “torna, çelik çerçeve ve güvenlik anahtarı için polikarbonat ekranı” olarak tanımlanmıstır.
Resim.10 da bir makinanın açık tarafında bulunan ve dönen milinin saglıklı biçimde kapatılmasına iliskin basarılı bir örnek yer almaktadır.
MAKiNE KORUYUCULARININ ÖZELLiKLERi VE ÇESiTLERi
Makineye koruyucu planlarken uyulması gerekli temel ilkeler mevcuttur ve bu ilkelere
uyulmadan tam anlamıyla iyi bir koruyucu tasarlamıs olma mümkün degildir. Bunun nedeni
de koruyucu tasarlanırken hem koruma görevi yerine getirmesi hem de makineden beklenen
islevi aksatmaması konularına dikkat edilmemesidir yada bu iki konuyu bir arada ele
almamaktır. Koruyucu tasarımında temel bakıs açısı bir taraftan makineyi çalıstıran
operatörün hareketlerini engellememek iken diger taraftan da makinenin üretim kapasitesini
düsürmemek olmalıdır. Koruyucu tasarımında yukarıda açıklanan bakıs açısı ele alındıgında
uyulması gereken bazı noktalar asagıdaki gibi olabilmektedir:
Tasarlanan koruyucu, islem noktasına (tehlikeli noktalara) makine ile çalısan veya diger bir kisinin ulasmasını engellemelidir.
Koruyucu makineden çıkartıldıgı zaman makine çalısmamalıdır.
Uzun ömürlü maddeden yapılmalı ve dayanıklı olmalıdır.
Çalısanlar koruyucuları kolayca çıkaramamalıdır. Ancak bakım, onarım tarzı isler yapılacagı zaman kolayca açılabilmelidir.
Makineden herhangi bir parça fırlamasını önlemelidir.
Mevcut tehlike kaynagını kontrol altına almaya yararken kendisi yeni bir tehlike kaynagı olmamalıdır.
Çalısanı geciktirmemeli, isini zorlastırmamalı ve isin yapılmasını engellememelidir.
Mümkünse makinenin bakımının yapılacagı zamanlarda koruyucunun çıkmamasına özen gösterilerek tasarım yapılmalıdır.
Ayrıca bakım gerektirmemelidir. [1]
Makine koruyucularının yapısal özellikleri ele alındıgında tasarımında uzun süreli ergonomik çalısmaların rolü büyüktür. Tasarım ölçüleri, bu çalısmalar sonucunda ortaya çıkmıs, birçogu da standart ve mevzuatlarda yerini almıstır.
Örnek olarak degerlendirecek olursak bir koruma bariyerinin tasarımında 2 parametre söz konusudur. Bunlardan birincisi izin verilen aralık olup, geometriye baglı olarak 9 mm lik aralık bir parmagın tamamen girmesini, 6 mm aralık ise parmak ucunun girmesini saglar. Bu
degerler Resim.11 de olması gereken aralık degerleriyle birlikte gösterilmistir. Burada koruyucu açıklıgıyla beraber dikkate alınması gerekli ikinci degisken ise koruyucunun operasyon noktasına (tehlikeli bölgeye) uzaklıgıdır.
Genellikle kayıs-kasnak, zincir-disli, konveyör vb gibi transmisyon manikalarının hareketli elemanları iç kısımların görünebilmesi veya yaglama gibi amaçlarla perfore saçlar, tel örgüler gibi malzemelerle korunur. Asagıda, bu amaçla en sık kullanılan tel örgüler için,
uzuv boylar dikkate alınarak, izin verilen koruyucu açıklık ve uzaklıkları gösterilmistir. [1]yi bir makine koruyucusu amacına uygun olarak farklı özelliklere sahip olacak olsa bile her seyden önce teması engellemeli (vücut kısımları, el, kol…), çalısana güvenli bir
çalısma sunmalı ve ilave bir tehlike olusturmamalıdır. Tabi birde kullanılacak olan makine koruyucusunun 3840 sayılı Türk Standardı olan “Makinalarda s Kazalarına Karsı Genel
Güvenlik Kuralları”na uygun olması gerekmektedir. Bu standart, is kazalarına karsı makina
koruyucularının proje, yapım ve uygulamaları sırasındaki kriterleri ve Madde 1.3’de belirtilen
makinaların tehlikeli kısımlarına karsı alınabilecek önlemleri kapsar. Madde 1.4 de açıklanan
ve mekanik olmayan tehlikeleri kapsamamaktadır.
Makine koruyucuları, makinelerde yapılacak her ise uygun olmalıdır. Hareket edebilen
veya kapak seklindeki koruyucuların kilit mekanizması bulunmalı ve bu koruyucular her
kullanımdan önce kilitlenmelidir.
Resim.11 Koruma Bariyeri için Aralık Degerleri [1]
Ayak pedalı ile çalısabilen makinelerde yalnızca bir ayagın girebilecegi sekilde
koruyucular olmalıdır. Bu koruyucuların bilinçli olarak çıkarılmaması veya kullanıssız hale
getirilmemesine dikkat edilmesi gerekmektedir.
Çalısanın makine veya tezgâhın çesitli kısımlarında çalısmasını gerektiren durumlarda,
bu tezgâh veya makinenin bir tane çalıstırma dügmesi ve birden fazla durdurma dügmesinin
olması gerekmektedir. Tezgâh ya da makinenin birden fazla tarafında aynı anda çalısma
gerekmekte ise her çalısanın yakınında bir adet çalıstırma ve en az bir adet durdurma dügmesi
bulunmalıdır. Çalıstırma dügmeleri senkronize olarak basılmadıgı takdirde makinenin
çalısmaması gerekmektedir.
Makine koruyucuları özelliklerine ve yapılan isin niteligine göre çok çesitlenmektedir
[1] Sabit koruyucular
[1] Kilitlemeli koruyucular
[1] Kumanda tipi koruyucular
[1] Otomatik koruyucular
[1] Yaklasma koruyucular
[1] Ayarlanabilir koruyucular
[1] Kendi kendine ayarlanabilen koruyucular
[1] Durdurma veya Ters Döndürme sistemi
- Mekanik durdurma sistemi
- Foto – Elektrik durdurma sistemi
- Basınca duyarlı taban
- Kapasitif ve Ultrasonik aygıtlar
[1] [1]ki elle kumanda sistemi
[1] Koruyucu tabla
[1] Besleme ve çıkarma aygırları
[1] Mekanik engelleme aygıtları
- Yatay hareketli tabla
- Düsey hareketli tabla
[1] Eylemsizlik koruyucu sistemi
- Dönmeyi (rotasyonu) algılayan aletler
- Zamanlama aygıtları
Bu kadar çok çesit olmasına ra
baslıklar altında incelenebilmektedir. Bunun sebebi de bir çok çe
asamasında farlılıklar göstermesine ra
kaynaklanmaktadır.
3.1. Sabit Koruyucular
Hareketli kısımları herhangi bir makinenin mekanizmasıyla birlikte ve ba
ve makine çalısırken tehlike noktasına veya tehlike
Sabit koruyucular tehlike noktası yada tehlike alanına
ya kalıcı olarak (kaynak vb. yapılarak) ya da ba
elemanları ile (vida, somun vb.) yerine oturtularak hareket
etmesi engellenen koruyuculardır.
kullanılması gereken bu sabit koruyucuların ba
yardımı olmadan sökülememelidir.
Uygulama maliyetleri ucuz, yapılmaları ve kullanılmaları
kolay, etkinlikleri oldukça
özellikleri temel olarak tasımakta ve bir pres makinesine
monte edilmis olan bir sabit koruyucu görülmektedir.
Resim.13 de ise bir güç transmisyon makinesi
ait kayıs kasnak sistemi yer
görüldügü gibi bu kayıs kasnak sistemi koruyucu bir
sistemin için alınmıstır. Koruyucunun üzerindeki
kontrol kapagı sayesinde herhangi bir arıza durumunda
kapak tamamen sökülmeden müdahale
edilebilmektedir.
Kilitlemeli Koruyucular
Makine üzerindeki tehlikeli nokta ya da tehlikeli alana yerlestirilen ve koruyucusu
kapanmadan hareket etmeyen, tehlike durumunda tehlike noktasına yada alanına erismeyi
engelleyen, makinelerle birlestirilmis hareketli kısımları bulunan tipteki koruyuculardır.
Kilitlemeli koruyucular kumanda koruyucusu ve algılama koruyucusundan
olusmaktadır. Bu tip koruyucularda koruyucunun kapanana kadar makinenin çalısmaması ve
tehlikeli hareket bitinceye kadar koruyucunun kapalı olarak kilitlenmesi kosulları göz önünde
bulundurulur. Koruyucunun kilitleme sistemi mekanik, hidrolik, elektronik, pnömatik ya da
bunların bir birlesimi olabilir ancak kilitleme sisteminin seçimi isleme ve makineye göre
yapılmalıdır.
Resim.14 de hareketli kapakla bir
muhafaza gösterilmektedir. Koruyucu kapak
kapatılarak islem baslatılacagı için islem
basladıktan sonra vücudun herhangi bir kısmının
herhangi bir yönden tehlikeli alana girisi
engellenmis olur.
Resim.15 de yer alan mısın parçalama makinesinde ise
kilitlemeli bir panel ve hareket eden bıçak için sabit
koruyucu sistem bulunmaktadır. Koruyucu çalısanın ellerini
hızla dönen kesici bıçaklardan korumaktadır. Koruyucu
kapak açıldıgında makinenin gücü kesilmekte ve bıçagın
fren mekanizması bıçagı durdurduktan sonra elle
müdahaleye imkân vermektedir.
Ayarlanabilir Koruyucular
Bir ayarlama düzenini içeren, ayarlandı
kalan sabit tipteki koruyuculardır. Bu tarz koruyucularda genellikle makineye malzeme
beslemek için bir açıklık bulunmaktadır. Koruyucunun bir kısmı veya tamamı bu açıklı
boyutlarını ayarlayacak sekilde yapılmalıdır.
egitim görmüs kisiler tarafında yapılması ve düzenli bakımlarda ayarlama i
islemesi gerekmektedir.
Ayarlanabilir koruyucunun parçalarının
yerlerinden çıkmamaları ya
koruyucu iyi bir sekilde tasarlanmalıdır. Uygun ko
bu tip koruyucular kullanıldıg
avadanlıgı dikkate alınmalıdır.
Resim.16 da yer alan
makinesi için uygulanan ayarlanabilir koruyucu örne
gösterilmistir. Bu koruyucunun kullanımı ile makinede
islem yapılması esnasında çalı
dokunması engellenmektedir.
Ayarlanabilir koruyucular içinde yer alan bir di
koruyuculardır. Makine koruyucusunun bir parçasıymı
noktasına bir rastlantı sonucu bile olsa her hangi bir uzvun girmesini önleyen, i
tamamlandıgında ise tamamen kapalı duruma geçen tipteki koruyuculardır. Bu tip
koruyucular tehlikeli noktaya dokunmayı önlemek
üzere tasarlandıkları için makineye verilen malzeme
ile açılmakta ve islemin bitimiyle kendilerini
kapatmaktadırlar.
Bir örnek olarak Resim.17 de gösterilmekte
olan daire testere makinesi ele alınabilir. Makinenin
içinde agaç malzeme bulunmadı
koruma saglamaktadır ve ag
ayarlandıgında islem süresi bitene kadar ayarlandı
Bu gibi durumlarda ayarlama i
iler da kaybolmamaları için
ekilde kosullarda
kullanıldıgında baglama tertibatı ve
ı radyal ve sütunlu matkap
örnegi
lem çalısanın dönen aksama
diger grup ise kendi kendine ayarlanan
parçasıymıs gibi hareket eden, tehlike alanı yada
ında rlandıkları lemin aç bulunmadıgında koruyucu tam
agaç malzeme verildiginde koruyucu yükselerek kesme islemi tamamlanana kadar agaç malzemenin üzerinde
kalmaktadır.
Otomatik Koruyucular
Makine çalıstıgında makine ile beraber çalısan,
makine basında çalısan kisinin tehlike alanı yada
noktasına yaklasmasını engelleyen, makinede yapılan
islem bittikten sonra otomatik olarak kapalı konuma gelen
ve makinenin islem yapması sırasında yapılan islemi
engellemeyip etkilemeyen tipteki koruyuculardır.
Bu koruyucular, çalısanı ya da çalısanın tehlike ile
karsılasabilecegi uzuvlarını tehlike bölgesinden fiziksel olarak
uzaklastıracak sekilde çalısmaktadır. Koruyucu makineye
güvenli bir sekilde ve yalnızca aletler sayesinde sökülebilecek
sekilde monte edilmelidir. Koruyucunun hareketli ve
uzaklastırmaya yarayan parçası makinenin tehlikesi parçası
ya da parçalarının direk olarak hareketi yada eszamanlı
hareket ile çalısması gerekmektedir. Resim.18 de kagıt kesme
giyotin makası için otomatik koruma ekipmanı uygulaması
görülmektedir. Makine çalısmaya basladıktan sonra koruyucu
besleme aralıgından daha yüksekte kalan seyleri bıçaktan
uzaklastırmaktadır. Resim.19 da ise elektrikli pres için otomatik koruyucu sistemi
gösterilirmistir. Bu koruyucu da islem basladıktan sonra çalısanları islem noktasından uzak
tutacak sekilde tasarlanmıstır.
Durdurma Sistemleri
Bu sistemler genellikle ayrı aygıt yada sistemler
olmakla beraber çalısanları koruma amaçlı oldukları ve
makineye bütünlesmis olup makineyle birlikte çalıstıkları
için makine koruyucuları sınıfına girmektedirler.
Foto-Elektrik sistemler
olusturacak olan bir ısık kümes
durdurucu olusturacak sekilde operatör ile makinanın
tehlikeli parçaları arasına bir foto
baglantılı olarak yerlestirilir. Bu düzende, ı
perdelendiginde makinanın tehlikeli parçası hareket etmez.
Makinanın tehlikeli bir parçası hareket halinde iken
engelleme oldugunda ise tehlikeli parçalar anında durur ve
gerekiyorsa baslangıç noktasına
çalısmaya baslar. Resim.20 de bir
dikey sekilde uygulanmıs olan sensorlu bir durdurma sistemi yer almaktadır. Makinenin
çalısır vaziyetteyken islem noktasına ula
gerekmektedir. Böyle bir durum gerçekle
durdurmaktadır. Resim.21 de ise benzer bir makine üzerinde yatay
sensorlu bir durdurma sistemi yer almaktadır. Sistemin yatay bir
yada islem noktasına olan uzaklı
[1]ki elle kumanda sistemlerinde amaç çalı
hatta yeri geldiginde baska uzuvlarını da i
uzak tutmaktır. Makine koruyucusunun kullanımının ya da
yapımının mümkün olmadıgı d
elleri için iyi bir koruma saglar.
kesinlikle iki elin kullanılması ko
kontrolleri bir elle ya da bir el ve vücudun bir ba
veya bir alet ile çalısmayı önleyecek
kumandaları arasındaki fark en fazla 1 saniye oldu
MAKNE KORUYUCULARININ MEVZUATIMIZDAK YER
Makine koruyucularının ulusal baglamda mevzuatımızda ilk defa yer alması 1971
senesinde yürürlüge girmis olan 1475 sayılı [1]s Kanunu dayanak gösterilerek 4/12/1973
tarihinde yürürlüge giren [1]sçi Saglıgı ve [1]s Güvenligi Tüzügü’dür. Bu tüzügün “Saglık Sartları
ve Güvenlik Tedbirleri” olan II.Kısım’ının içerisinde yer alan “[1]s Yerlerindeki Makinelerde
ve Tezgahlarda Alınacak Güvenlik Tedbirleri” baslıklı 2.Bölümde makine koruyucularından,
kullanılması gereken yer ve durumlardan bahsedilmistir.
Daha sonra 1475 sayılı [1]s Kanunu’na baglı olarak çıkan ve 17/05/1983 tarihinde 18050
sayılı resmi gazetede yayımlanan “Makine Koruyucuları Yönetmeligi”nde gerçeklesmistir. Bu
yönetmelige göre makine koruyucusunun tanımı “bir tür enerjiyi baska bir tür enerjiye
çevirerek veya insan gücü ile belirli isler yapan çesitli kısımlardan meydana gelmis araçların
transmisyon düzenlerinde hareketli parçalarında ve operasyon noktalarında kullanılan koruma
düzeni ile güvenli olmayan durumlarda kullanılacak durdurma sisteminin tümü” olarak
yapılmaktadır. Bu yönetmelikte makine koruyucularının özellikleri ve uygulamaları
anlatılmıstır.
Makine Koruyucuları Yönetmeligi22/05/2003 tarihinde 4857 sayılı [1]s Kanunu’nun
yürürlüge girmesi ile 1475 sayılı [1]s Kanunu yürürlükten kalktıgı için bu kanuna baglı olarak
ilga olmustur.
4857 sayılı [1]s Kanununa baglı olarak 11/02/2004 yılında Resmi Gazete’de yayımlanan
“[1]s Ekipmanlarının Kullanımında Saglık ve Güvenlik Sartları Yönetmeligi”nde makine
koruyucularının kullanımına dair hükümler yer almaktadır.
20/06/2012 tarihinde 6331 sayılı [1]s Saglıgı ve Güvenligi Kanunu’nun yürürlüge
girmesi ile mevcut yönetmeliklerin dayandırıldıgı 4857 sayılı kanunun 77 ve 78. maddeleri
yürürlükten kaldırılmıstır. Ancak 6331 sayılı kanunda yer alan Geçici Madde 2’de yer alan
“4857 sayılı Kanunun 77 nci, 78 inci, 79 uncu, 80 inci, 81 inci ve 88 inci maddelerine göre
yürürlüge konulan yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri, bu Kanunda
öngörülen yönetmelikler yürürlüge girinceye kadar uygulanmaya devam olunur.” ibaresi ile
mevcut yönetmelikler uygulanmaya devam etmektedir.
Bunların yanı sıra 3840 sayılı Türk Standardı olan ve Haziran/1984’de “Makinelerde
[1]s Kazalarına Karsı Genel Güvenlik Kuralları” isimli standartta makine koruyucularının
tipleri, seçimi, tasarımı ve bakımına dair hususlar belirtilmis ve tipik uygulama örnekleri
verilmistir.