MAKİNE KORUYUCULARI (MACHINE SAFEGUARDS)

Makine koruyucusu, adından anlasıldıgının tersine makineyi korumak için kullanılan aparatlar degil insanı makinenin tehlikelerinden korumak için kullanılan aparatları kastetmektedir. Yani makine koruyucularının amacı makineyi degil insanı korumaktır.

[1]syerlerinde makinelerin hareketli bölümleri is kazalarına yol açmakta ve tehlike kaynagı olmaktadır. Makinelerin hareketli kısımlarının makine koruyucuları kullanılarak koruma altına alınması basta makine operatörleri olmak üzere tüm çalısanlara güvenli bir

ortam yaratacaktır.

Makine koruyucularının kullanılması, belli bir güvenlik hiyerarsisinin belli bir basamagında gerçeklesir. Eger makine kaynaklı bir tehlike kaynagında ortadan kaldırılamıyor veya risk düzeyi kabul edilebilir bir seviyeye çekilemiyorsa makine koruyucusu kullanmak

kaçınılmazdır. Bahsedilen güvenlik hiyerarsisi aşağıda  gösterilmistir.

Yaklasık 10 milyon çalısana dair verileri kapsayan SGK verilerine göre 2010 yılında

62 bin 903 is kazası yasandı, 533 meslek hastalıgı tespit edildi. Bunların 1.444’ü ölümle

sonuçlandı. Asagıda yer alan Grafik.1 de SGK verilerinden yararlanılarak hazırlanmıs olan is

kazalarının sebeplerinin dagılım grafigi görülmektedir. Yasanan is kazalarının en önemli

nedenleri; bir veya birden fazla cismin sıkıstırması, ezmesi, batması ve kesmesi, düsen

cisimlerin çarpıp devirmesi, kisilerin düsmesi ve makinelerin sebep oldugu kazalar seklinde

sıralanmıstır.

MAKiNE KAYNAKLI KAZA NEDENLERi

Çalısanları makinelerden kaynaklanabilecek tehlikelere karsı koruyabilmek için

öncelikle tehlike yaratan/ yaratabilecek olan noktaların tespitinin yapılması olacaktır.

Çalısanlar, makinelerle çalısırken makinelere dokunma, makine ile içindeki veya üzerindeki

bir malzeme veya sabit bir yapı arasına sıkısma, makinenin hareket halindeki parça veya

kısımlarına çarpma veya sarılma, makineden sıçrayan malzemenin çarpması gibi nedenlerle

kazaya maruz kalabilirler. Burada bahsedilen tehlikeler mekanik kaynaklı olmasına ragmen

bunların dısında hemen dikkat çekmeyebilen elektrik (statik elektrik dahil), ısın yayılması,

sıcaklık, toz ve duman, gürültü ve titresim, kimyasal maddeler, yanıcı ve parlayıcı ve patlayıcı

maddeler gibi mekanik olmayan kaza nedenleri de mevcuttur.

Çok çesitli makine söz konusu olsa bile tehlikeli hareketler neredeyse aynıdır.

Makinelerin tehlikeli kısımları genellikle dönel hareketli elemanlar (dönme hareketleri),

gidip-gelme veya kayma hareketli elemanlar (karsılıklı ve uzunlamasına hareketler),

dönel/kayma – sürme hareketli elemanlar (kesme, ezme bükme hareketleri), salınım hareketli

elemanlar (makaslama islemleri) baslıkları altında incelenmektedir.

Her mekanik hareket farklı derecelerde de olsa potansiyel olarak tehlike arz

etmektedir. Prensip olarak makineler incelendiginde ise makinelerin operasyon noktaları

(delen, ezen, kesen gibi islem yapan kısımlar), transmisyon (güç iletimi) düzenleri (kayıslar,

kasnaklar, zincirler ve disliler gibi) ve makine çalısırken hareket halinde olan diger hareketli

düzenekler insanlara zarar verebilme potansiyeline sahiptir.

Makinenin yapısı itibariyle bazı makine parçalarının çalısma yapıları tehlike

barındırmaktadır. Makinenin dönen kısımları, saga ve sola, ileri ve geri giden bölümleri,

hareketi veya malzemeyi nakleden aparatları çalısmaları sırasında insana zarar verme

potansiyeli tasımaktadır. Bir dikkatsizlik anında ya da istem dısı bir sekilde bu parçaların

çalıstıgı sırada temas edilmesi çogunlugu uzuv kaybı bir kısmı ise ölüm ile sonuçlanan is

kazalarını dogurmaktadır.

Resim.1 de dönen bir mil, bir disli ve bir zincir de dönme esnasında olusabilecek

kaptırma veya sıkısma noktaları görünmektedir. Resim.2 de ise örneklenen güç transmisyon

makinesinin koruyucu panel içine alınarak nasıl tehlikesiz hale getirildigi gösterilmektedir.

[1]sin yapılması ve yapısı itibariyle tehlikeli potansiyeline sahip islerde mevcuttur.

Bu islere örnek olarak kesme, delme, ayırma ve egme isleri verilebilir. Bu islerin yapılmasına

iliskin örnekler çok sık olarak rastlanmaktadır  çünkü bu tarz islerin büyük bir kısmı en küçük

atölyelerde bile yapılabilmektedir. Bu islerin yapılması sırasında makinelerin barındırdıgı

tehlike noktaları asagıdaki örneklerde gösterilmistir. Resim.3 de ise bir giyotinin

çalısması sırasında hem makine hem de islem gören parça kaynaklı tehlikeli kesme noktaları

gösterilmistir. [1]slem gören parçanın egilmesi sırasında çevresinin açıkta bulunması da

makinenin ucunun açıkta bulunması kadar risk teskil etmektedir. Resim.4 de parçaya sekil veren

bir punch makinesi gösterilmekte ve bu makinenin çalısması esnasında var olan sıkısma noktaları

oklarla gösterilmektedir. Resim.5 de ise matkapla çalısma sırasında çok hızlı bir sekilde dönen

ucuna takılma ve sarılmalara sebep olacagı için matkap ucunun çevresi isaretlenmistir. Resim.6 da bir matkabın ayarlanabilir yükseklige sahip kilitlenebilir anahtarı olan koruyucusu görülmektedir. Bu tip koruyucular kesinlikle tehlikeyi azaltmaktadır, makinaya sabitlenmeleri ve takılmaları ile kullanımları çok kolaydır. Ancak bir çok makine koruyucusu tehlikeyi her ne kadar azaltıyor olsalar da sıfır düzeyine indirgeyemez ve operasyon noktasını koruyamazlar. Ayrıca makineye genellikle sonradan monte edilen ve makinenin çalısması açısından olmazsa olmaz bir   yapıya sahip olmadıklarından dolayı ayarları ihmal edilebilir bir yapıdadırlar.

 

 

 

Makinenin dönen kısımları ve motordan aldıgı hareketi diger birimlere ileten kayıs,

zincir gibi malzemeler, özellikle eller ve kolların sıkısmasına, is elbiselerinin takılmasına ve

cilt ile temas sonucunda yaralanmalara ve hatta takılan parçanın vücut ile baglantısına dayalı

olarak ölümlere neden olabilir. Bunun yanı sıra bu bölümlerden parça fırlaması söz

konusudur.

Tehlikeli islemlerde  makinelerden parça fırlama tehlikesi yanında islem gören malzemelerin fırlaması ve çarpması da söz konusudur. bu tarz olaylar çalısma ortamındaki bir çok risk faktöründen kaynaklanıp zincirleme olarak digger kazalara yol açabilmektedir.

Resim de ilk olarak saga sola hareket eden makinelerin sabit yerlere yakın olması durumunda arada sıkısma tehlikesine dikkat çekilmek istenmistir. Ayrıca makinadan çıkan islenmis ürünün de

çalısanı sıkıstırma riski olabilecegi unutulmamalıdır. Resim içerisinde bulunan diger küçük resimlerde hareketli ve dönen parçaların arasına ve çevresine uzuvların sıkısabilecegi ya da keskin parçalar tarafından uzuv kayıplarına yol açılabilecegi gösterilmek istenmistir. Bu tarz kazalara anlık dikkatsizlik ya da hatalar yol açmakta oldugu için bu gibi makine ve parçalara karsı önlem almak öncelikli olmalıdır. Ayrıca bu önceligi bu gibi

durumlara alınabilecek önlemlerin hem düsük maliyetli hem de kolay uygulanabilir olması

nedeniyle tercih etmek gerekmektedir. Makinelerden çapak, parça yada malzeme fırlaması

gibi riskleri teskil eden makinelerde sadece makine operatörünü koruyacak sekilde önlem

almak her zaman yeterli olmayabilir. Makinenin çevresinde bulunan yollar ya da islem

yapılan parçanın çıktıgı yer geçis yollarına yakın oldugu zaman geçen insanlar içinde tehlike olusturacaktır.

 

 

Resim de dönen parçalar için uygulanan koruyucular yer almaktadır. Bu resimdeki dört parçanın arasından görüldügü gibi en bilinen örnek  vantilatörlerin dısındaki metal koruyucu aksamdır. Bu tarz basit uygulamaların pratik olarak uygulanması hem çok az maliyetli hem de kolaylıkla

uygulanabilirdir.

Resim da ise dönen baska bir parça için koruyucu uygulamasına yer verilmistir. Bu makine üzerindeki çalısma “torna, çelik çerçeve ve güvenlik anahtarı için polikarbonat ekranı” olarak tanımlanmıstır.

 

Resim.10 da bir makinanın açık tarafında  bulunan ve dönen milinin saglıklı biçimde kapatılmasına iliskin basarılı bir örnek yer almaktadır.

MAKiNE KORUYUCULARININ ÖZELLiKLERi VE ÇESiTLERi

Makineye koruyucu planlarken uyulması gerekli temel ilkeler mevcuttur ve bu ilkelere

uyulmadan tam anlamıyla iyi bir koruyucu tasarlamıs olma mümkün degildir. Bunun nedeni

de koruyucu tasarlanırken hem koruma görevi yerine getirmesi hem de makineden beklenen

islevi aksatmaması konularına dikkat edilmemesidir yada bu iki konuyu bir arada ele

almamaktır. Koruyucu tasarımında temel bakıs açısı bir taraftan makineyi çalıstıran

operatörün hareketlerini engellememek iken diger taraftan da makinenin üretim kapasitesini

düsürmemek olmalıdır. Koruyucu tasarımında yukarıda açıklanan bakıs açısı ele alındıgında

uyulması gereken bazı noktalar asagıdaki gibi olabilmektedir:

Tasarlanan koruyucu, islem noktasına (tehlikeli noktalara) makine ile çalısan veya diger bir kisinin ulasmasını engellemelidir.

Koruyucu makineden çıkartıldıgı zaman makine çalısmamalıdır.

Uzun ömürlü maddeden yapılmalı ve dayanıklı olmalıdır.

Çalısanlar koruyucuları kolayca çıkaramamalıdır. Ancak bakım, onarım tarzı isler yapılacagı zaman kolayca açılabilmelidir.

Makineden herhangi bir parça fırlamasını önlemelidir.

Mevcut tehlike kaynagını kontrol altına almaya yararken kendisi yeni bir tehlike kaynagı olmamalıdır.

Çalısanı geciktirmemeli, isini zorlastırmamalı ve isin yapılmasını  engellememelidir.

Mümkünse makinenin bakımının yapılacagı zamanlarda koruyucunun çıkmamasına özen gösterilerek tasarım yapılmalıdır.

Ayrıca bakım gerektirmemelidir. [1]

Makine koruyucularının yapısal özellikleri ele alındıgında tasarımında uzun süreli ergonomik çalısmaların rolü büyüktür. Tasarım ölçüleri, bu çalısmalar sonucunda ortaya çıkmıs, birçogu da standart ve mevzuatlarda yerini almıstır.

Örnek olarak degerlendirecek olursak bir koruma bariyerinin tasarımında 2 parametre söz konusudur. Bunlardan birincisi izin verilen aralık olup, geometriye baglı olarak 9 mm lik aralık bir parmagın tamamen girmesini, 6 mm aralık ise parmak ucunun girmesini saglar. Bu

degerler Resim.11 de olması gereken aralık degerleriyle birlikte gösterilmistir. Burada koruyucu açıklıgıyla beraber dikkate alınması gerekli ikinci degisken ise koruyucunun operasyon noktasına (tehlikeli bölgeye) uzaklıgıdır.

Genellikle kayıs-kasnak, zincir-disli, konveyör vb gibi transmisyon manikalarının hareketli elemanları iç kısımların görünebilmesi veya yaglama gibi amaçlarla perfore saçlar, tel örgüler gibi malzemelerle korunur. Asagıda, bu amaçla en sık kullanılan tel örgüler için,

uzuv boylar dikkate alınarak, izin verilen koruyucu açıklık ve uzaklıkları gösterilmistir. [1]yi bir makine koruyucusu amacına uygun olarak farklı özelliklere sahip olacak olsa bile her seyden önce teması engellemeli (vücut kısımları, el, kol…), çalısana güvenli bir

çalısma sunmalı ve ilave bir tehlike olusturmamalıdır. Tabi birde kullanılacak olan makine koruyucusunun 3840 sayılı Türk Standardı olan “Makinalarda s Kazalarına Karsı Genel

Güvenlik Kuralları”na uygun olması gerekmektedir. Bu standart, is kazalarına karsı makina

koruyucularının proje, yapım ve uygulamaları sırasındaki kriterleri ve Madde 1.3’de belirtilen

makinaların tehlikeli kısımlarına karsı alınabilecek önlemleri kapsar. Madde 1.4 de açıklanan

ve mekanik olmayan tehlikeleri kapsamamaktadır.

Makine koruyucuları, makinelerde yapılacak her ise uygun olmalıdır. Hareket edebilen

veya kapak seklindeki koruyucuların kilit mekanizması bulunmalı ve bu koruyucular her

kullanımdan önce kilitlenmelidir.

Resim.11 Koruma Bariyeri için Aralık Degerleri [1]

Ayak pedalı ile çalısabilen makinelerde yalnızca bir ayagın girebilecegi sekilde

koruyucular olmalıdır. Bu koruyucuların bilinçli olarak çıkarılmaması veya kullanıssız hale

getirilmemesine dikkat edilmesi gerekmektedir.

Çalısanın makine veya tezgâhın çesitli kısımlarında çalısmasını gerektiren durumlarda,

bu tezgâh veya makinenin bir tane çalıstırma dügmesi ve birden fazla durdurma dügmesinin

olması gerekmektedir. Tezgâh ya da makinenin birden fazla tarafında aynı anda çalısma

gerekmekte ise her çalısanın yakınında bir adet çalıstırma ve en az bir adet durdurma dügmesi

bulunmalıdır. Çalıstırma dügmeleri senkronize olarak basılmadıgı takdirde makinenin

çalısmaması gerekmektedir.

Makine koruyucuları özelliklerine ve yapılan isin niteligine göre çok çesitlenmektedir

[1] Sabit koruyucular

[1] Kilitlemeli koruyucular

[1] Kumanda tipi koruyucular

[1] Otomatik koruyucular

[1] Yaklasma koruyucular

[1] Ayarlanabilir koruyucular

[1] Kendi kendine ayarlanabilen koruyucular

[1] Durdurma veya Ters Döndürme sistemi

• Mekanik durdurma sistemi
• Foto – Elektrik durdurma sistemi
• Basınca duyarlı taban
• Kapasitif ve Ultrasonik aygıtlar

[1] [1]ki elle kumanda sistemi

[1] Koruyucu tabla

[1] Besleme ve çıkarma aygırları

[1] Mekanik engelleme aygıtları

• Yatay hareketli tabla
• Düsey hareketli tabla

[1] Eylemsizlik koruyucu sistemi

• Dönmeyi (rotasyonu) algılayan aletler
• Zamanlama aygıtları

Bu kadar çok çesit olmasına ra

baslıklar altında incelenebilmektedir. Bunun sebebi de bir çok çe

asamasında farlılıklar göstermesine ra

kaynaklanmaktadır.

3.1. Sabit Koruyucular

Hareketli kısımları herhangi bir makinenin mekanizmasıyla birlikte ve ba

ve makine çalısırken tehlike noktasına veya tehlike

Sabit koruyucular tehlike noktası yada tehlike alanına

ya kalıcı olarak (kaynak vb. yapılarak) ya da ba

elemanları ile (vida, somun vb.) yerine oturtularak hareket

etmesi engellenen koruyuculardır.

kullanılması gereken bu sabit koruyucuların ba

yardımı olmadan sökülememelidir.

Uygulama maliyetleri ucuz, yapılmaları ve kullanılmaları

kolay, etkinlikleri oldukça

özellikleri temel olarak tasımakta ve bir pres makinesine

monte edilmis olan bir sabit koruyucu görülmektedir.

Resim.13 de ise bir güç transmisyon makinesi

ait kayıs kasnak sistemi yer

görüldügü gibi bu kayıs kasnak sistemi koruyucu bir

sistemin için alınmıstır. Koruyucunun üzerindeki

kontrol kapagı sayesinde herhangi bir arıza durumunda

kapak tamamen sökülmeden müdahale

edilebilmektedir.

 

 

Kilitlemeli Koruyucular

Makine üzerindeki tehlikeli nokta ya da tehlikeli alana yerlestirilen ve koruyucusu

kapanmadan hareket etmeyen, tehlike durumunda tehlike noktasına yada alanına erismeyi

engelleyen, makinelerle birlestirilmis hareketli kısımları bulunan tipteki koruyuculardır.

Kilitlemeli koruyucular kumanda koruyucusu ve algılama koruyucusundan

olusmaktadır. Bu tip koruyucularda koruyucunun kapanana kadar makinenin çalısmaması ve

tehlikeli hareket bitinceye kadar koruyucunun kapalı olarak kilitlenmesi kosulları göz önünde

bulundurulur. Koruyucunun kilitleme sistemi mekanik, hidrolik, elektronik, pnömatik ya da

bunların bir birlesimi olabilir ancak kilitleme sisteminin seçimi isleme ve makineye göre

yapılmalıdır.

Resim.14 de hareketli kapakla bir

muhafaza gösterilmektedir. Koruyucu kapak

kapatılarak islem baslatılacagı için islem

basladıktan sonra vücudun herhangi bir kısmının

herhangi bir yönden tehlikeli alana girisi

engellenmis olur.

Resim.15 de yer alan mısın parçalama makinesinde ise

kilitlemeli bir panel ve hareket eden bıçak için sabit

koruyucu sistem bulunmaktadır. Koruyucu çalısanın ellerini

hızla dönen kesici bıçaklardan korumaktadır. Koruyucu

kapak açıldıgında makinenin gücü kesilmekte ve bıçagın

fren mekanizması bıçagı durdurduktan sonra elle

müdahaleye imkân vermektedir.

 

 

Ayarlanabilir Koruyucular

Bir ayarlama düzenini içeren, ayarlandı

kalan sabit tipteki koruyuculardır. Bu tarz koruyucularda genellikle makineye malzeme

beslemek için bir açıklık bulunmaktadır. Koruyucunun bir kısmı veya tamamı bu açıklı

boyutlarını ayarlayacak sekilde yapılmalıdır.

egitim görmüs kisiler tarafında yapılması ve düzenli bakımlarda ayarlama i

islemesi gerekmektedir.

Ayarlanabilir koruyucunun parçalarının

yerlerinden çıkmamaları ya

koruyucu iyi bir sekilde tasarlanmalıdır. Uygun ko

bu tip koruyucular kullanıldıg

avadanlıgı dikkate alınmalıdır.

Resim.16 da yer alan

makinesi için uygulanan ayarlanabilir koruyucu örne

gösterilmistir. Bu koruyucunun kullanımı ile makinede

islem yapılması esnasında çalı

dokunması engellenmektedir.

Ayarlanabilir koruyucular içinde yer alan bir di

koruyuculardır. Makine koruyucusunun bir parçasıymı

noktasına bir rastlantı sonucu bile olsa her hangi bir uzvun girmesini önleyen, i

tamamlandıgında ise tamamen kapalı duruma geçen tipteki koruyuculardır. Bu tip

koruyucular tehlikeli noktaya dokunmayı önlemek

üzere tasarlandıkları için makineye verilen malzeme

ile açılmakta ve islemin bitimiyle kendilerini

kapatmaktadırlar.

Bir örnek olarak Resim.17 de gösterilmekte

olan daire testere makinesi ele alınabilir. Makinenin

içinde agaç malzeme bulunmadı

koruma saglamaktadır ve ag

ayarlandıgında islem süresi bitene kadar ayarlandı

Bu gibi durumlarda ayarlama i

iler da kaybolmamaları için

ekilde kosullarda

kullanıldıgında baglama tertibatı ve

ı radyal ve sütunlu matkap

örnegi

lem çalısanın dönen aksama

diger grup ise kendi kendine ayarlanan

parçasıymıs gibi hareket eden, tehlike alanı yada

ında rlandıkları lemin aç bulunmadıgında koruyucu tam

agaç malzeme verildiginde koruyucu yükselerek kesme islemi tamamlanana kadar agaç malzemenin üzerinde

kalmaktadır.

 

 

Otomatik Koruyucular

Makine çalıstıgında makine ile beraber çalısan,

makine basında çalısan kisinin tehlike alanı yada

noktasına yaklasmasını engelleyen, makinede yapılan

islem bittikten sonra otomatik olarak kapalı konuma gelen

ve makinenin islem yapması sırasında yapılan islemi

engellemeyip etkilemeyen tipteki koruyuculardır.

Bu koruyucular, çalısanı ya da çalısanın tehlike ile

karsılasabilecegi uzuvlarını tehlike bölgesinden fiziksel olarak

uzaklastıracak sekilde çalısmaktadır. Koruyucu makineye

güvenli bir sekilde ve yalnızca aletler sayesinde sökülebilecek

sekilde monte edilmelidir. Koruyucunun hareketli ve

uzaklastırmaya yarayan parçası makinenin tehlikesi parçası

ya da parçalarının direk olarak hareketi yada eszamanlı

hareket ile çalısması gerekmektedir. Resim.18 de kagıt kesme

giyotin makası için otomatik koruma ekipmanı uygulaması

görülmektedir. Makine çalısmaya basladıktan sonra koruyucu

besleme aralıgından daha yüksekte kalan seyleri bıçaktan

uzaklastırmaktadır. Resim.19 da ise elektrikli pres için otomatik koruyucu sistemi

gösterilirmistir. Bu koruyucu da islem basladıktan sonra çalısanları islem noktasından uzak

tutacak sekilde tasarlanmıstır.

 

 

Durdurma Sistemleri

Bu sistemler genellikle ayrı aygıt yada sistemler

olmakla beraber çalısanları koruma amaçlı oldukları ve

makineye bütünlesmis olup makineyle birlikte çalıstıkları

için makine koruyucuları sınıfına girmektedirler.

 

Foto-Elektrik sistemler

olusturacak olan bir ısık kümes

durdurucu olusturacak sekilde operatör ile makinanın

tehlikeli parçaları arasına bir foto

baglantılı olarak yerlestirilir. Bu düzende, ı

perdelendiginde makinanın tehlikeli parçası hareket etmez.

Makinanın tehlikeli bir parçası hareket halinde iken

engelleme oldugunda ise tehlikeli parçalar anında durur ve

gerekiyorsa baslangıç noktasına

çalısmaya baslar. Resim.20 de bir

dikey sekilde uygulanmıs olan sensorlu bir durdurma sistemi yer almaktadır. Makinenin

çalısır vaziyetteyken islem noktasına ula

gerekmektedir. Böyle bir durum gerçekle

durdurmaktadır. Resim.21 de ise benzer bir makine üzerinde yatay

sensorlu bir durdurma sistemi yer almaktadır. Sistemin yatay bir

yada islem noktasına olan uzaklı

[1]ki elle kumanda sistemlerinde amaç çalı

hatta yeri geldiginde baska uzuvlarını da i

uzak tutmaktır. Makine koruyucusunun kullanımının ya da

yapımının mümkün olmadıgı d

elleri için iyi bir koruma saglar.

kesinlikle iki elin kullanılması ko

kontrolleri bir elle ya da bir el ve vücudun bir ba

veya bir alet ile çalısmayı önleyecek

kumandaları arasındaki fark en fazla 1 saniye oldu

 

MAKNE KORUYUCULARININ MEVZUATIMIZDAK YER

Makine koruyucularının ulusal baglamda mevzuatımızda ilk defa yer alması 1971

senesinde yürürlüge girmis olan 1475 sayılı [1]s Kanunu dayanak gösterilerek 4/12/1973

tarihinde yürürlüge giren [1]sçi Saglıgı ve [1]s Güvenligi Tüzügü’dür. Bu tüzügün “Saglık Sartları

ve Güvenlik Tedbirleri” olan II.Kısım’ının içerisinde yer alan “[1]s Yerlerindeki Makinelerde

ve Tezgahlarda Alınacak Güvenlik Tedbirleri” baslıklı 2.Bölümde makine koruyucularından,

kullanılması gereken yer ve durumlardan bahsedilmistir.

Daha sonra 1475 sayılı [1]s Kanunu’na baglı olarak çıkan ve 17/05/1983 tarihinde 18050

sayılı resmi gazetede yayımlanan “Makine Koruyucuları Yönetmeligi”nde gerçeklesmistir. Bu

yönetmelige göre makine koruyucusunun tanımı “bir tür enerjiyi baska bir tür enerjiye

çevirerek veya insan gücü ile belirli isler yapan çesitli kısımlardan meydana gelmis araçların

transmisyon düzenlerinde hareketli parçalarında ve operasyon noktalarında kullanılan koruma

düzeni ile güvenli olmayan durumlarda kullanılacak durdurma sisteminin tümü” olarak

yapılmaktadır. Bu yönetmelikte makine koruyucularının özellikleri ve uygulamaları

anlatılmıstır.

Makine Koruyucuları Yönetmeligi22/05/2003 tarihinde 4857 sayılı [1]s Kanunu’nun

yürürlüge girmesi ile 1475 sayılı [1]s Kanunu yürürlükten kalktıgı için bu kanuna baglı olarak

ilga olmustur.

4857 sayılı [1]s Kanununa baglı olarak 11/02/2004 yılında Resmi Gazete’de yayımlanan

“[1]s Ekipmanlarının Kullanımında Saglık ve Güvenlik Sartları Yönetmeligi”nde makine

koruyucularının kullanımına dair hükümler yer almaktadır.

20/06/2012 tarihinde 6331 sayılı [1]s Saglıgı ve Güvenligi Kanunu’nun yürürlüge

girmesi ile mevcut yönetmeliklerin dayandırıldıgı 4857 sayılı kanunun 77 ve 78. maddeleri

yürürlükten kaldırılmıstır. Ancak 6331 sayılı kanunda yer alan Geçici Madde 2’de yer alan

“4857 sayılı Kanunun 77 nci, 78 inci, 79 uncu, 80 inci, 81 inci ve 88 inci maddelerine göre

yürürlüge konulan yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri, bu Kanunda

öngörülen yönetmelikler yürürlüge girinceye kadar uygulanmaya devam olunur.” ibaresi ile

mevcut yönetmelikler uygulanmaya devam etmektedir.

Bunların yanı sıra 3840 sayılı Türk Standardı olan ve Haziran/1984’de “Makinelerde

[1]s Kazalarına Karsı Genel Güvenlik Kuralları” isimli standartta makine koruyucularının

tipleri, seçimi, tasarımı ve bakımına dair hususlar belirtilmis ve tipik uygulama örnekleri

verilmistir.