isgtecrubeleri.com/dokumanlar/resimler/mobilreklam.png
Reklam
İŞ GÜVENLİĞİ TECRÜBELERİ

Kaldırma Ve İletme Ekipmanlarının İş Sağlığı Ve Güvenliği

Kaldırma Ve İletme Ekipmanlarının İş Sağlığı Ve Güvenliği

Kaldırma ve İletme ekipmanlarında görülen yeterli – yetersiz ve olumlu- olumsuz durumların iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi bu projenin esas konusunu oluşturmaktadır. İş sağlığı ve Güvenliği ile ilgili bazı yönetmelikler konu ile ilişkilidir. 30 Haziran 2012 tarih ve 28339 sayılı resmi gazetede yayınlanan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 01 Ocak 2013 tarihi itibari ile yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Çalışma hayatına düzenlemeler getiren böyle bir kanunun yürürlüğe girmesi işçi sağlığı ve güvenliği açısından büyük önem arz etmektedir. Ayrıca İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’ nın yayınları ve İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’ nün yayınları da kaldırma ve iletme ekipmanlarında iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine rehberlik edecek çalışmalar arasında bulunmaktadır.

       KALDIRMA VE İLETME EKİPMANLARI

Ağır ve insanların kaldıramayacağı yükler her zaman büyük bir sorun teşkil etmiştir. Bu sorunlara içinde bulunduğumuz teknoloji çağının gereği olarak mekanik ve elektrik sistemler yardımıyla çözümler üretilmiştir. Kaldırma ve iletme işleri yapı işlerinin ve sanayi üretim faaliyetlerinin devam etmesi için gerekli olan temel faaliyetlerdir. Kaldırma ve iletme ekipmanları ile kimi zaman bir hammadde, kimi zaman bir ürün veya mamul bir noktadan başka bir noktaya taşınır. Kaldırma ve iletme ekipmanları mekanik ve elektronik kumanda sistemleri ile çok daha az güç kullanılarak insanoğluna ekonomik ve konforlu imalat ve sevkiyat imkanı sağlamıştır.

Çalışma hayatında büyük kolaylıklar kaldırma ve iletme ekipmanları, iş sağlığı ve güvenliği bakımından yapılması gereken faaliyetlerin yerine getirilmemesi durumunda önemli tehlikeler oluşturmaktadır. Bu nedenle, başka noktalara taşınacak yüklerin kaldırılması sırasında doğru ekipmanın kullanılması ve insan, yük ve çevre açısından uygun nitelikte olması büyük önem taşımaktadır.

       Kaldırma ve iletme işlerinde kullanılan başlıca ekipmanlar başlıca şunlardır;

  • Vinçler
  • Forkliftler
  • Transpaletler
  • Asansörler
  • Kaldırma Platformları
  • Transportörler
  • Diğer Kaldırma ve iletme Ekipmanları

Yukarıda verilen ekipmanlar içerisinde en geniş kullanım alanına vinçler sahiptir. Kaldırma kapasitelerinin yüksek olması bunun nedenidir. Diğer ekipmanlar da kullanım amaçlarına göre çeşitli sektör ve taşıma işlerinde kullanılabilirler.

       Vinçler

Sözlük anlamı, sandık ve balya gibi yükleri kaldırmaya yarayan araçlar olan vinçler, bir taşıma elemanına asılı olan yükü kaldırmaya ve çeşitli yönlerde hareket ettirmeye yarayan kaldırma ve taşıma makineleridir. Esasında vinçler kaldırılan bir yükleri kaldırıp sadece bir yöne iletene basit makineler; krenler ise öteleme ve dönme hareketi de yapabilecek şekilde yükleri istenilen her yöne taşıyabilen kaldırma makineleridir

Vinçler düşey ve yatay yönde hareket edebildikleri için her türlü yükü iletebilme özelliğini taşırlar. Standart bir vinç uzunluğu 10-40 metre arasında olup standart bir vinç kapasitesi 10-60 ton arasındadır. Vincin önüne ve arkasına ilave edilen destek ayaklarla daha ağır yükler de kaldırılabilir. Bazı vinçler sabit olup bazıları büyük araçlara kurulmuş seyyar vinç şeklindedir. Bazıları ise raylar üzerinde hareket etmektedir.

Vinçler genel olarak hareket kabiliyetlerine ve kaldırma kabiliyetlerine göre sınıflandırılır. Bununla birlikte, kullanıldıkları, monte edildikleri ve çalıştıkları yerlere göre, yapılarına ve yapacakları işlere göre, bom yapılarına göre ve enerji kaynaklarına göre de sınıflandırılabilir.

       Vinçleri Sınıflandırılması şu şekildedir.

       Hareket Kabiliyetlerine Göre

  • Sabit Vinç
  • Lastik Tekerlikli Vinç
  • Paletli Vinç
  • Ray Üzerinde Hareketli Vinç

1  Köprülü Vinçler

2  Kule Vinçler

Kaldırma Kabiliyetlerine Göre

  • Hidrolik-halatlı vinçler
  • Teleskopik bomlu vinçler
  • Kurtarıcılar
  • Halatlı Vinçler
  • Açık kafesli vinçler
  • Sabit vinçler
  • Fabrika Tipi Vinçler

      Hareket Kabiliyetlerine Göre Vinçler

       Sabit Vinç

Sabit vinçler fabrika, liman, garaj gibi sabit tesislerde, kaldırma, taşıma, depolama işlerinde kullanılmaktadır. Sabit vinçlerde ulaşım bumu ile yatay eksen arasında 20 ile 75 derecelik açı olup düşey eksen etrafında her iki yöne 180 derece dönebilirler. Sabit vinçlerin bum uzunluğu 10-60 metre arasında kaldırabilecekleri yük miktarı da 2-10 ton arasında değişmektedir.

Resim  Sabit Vinç

        Lastik Tekerlekli Vinçler

Bu tip vinçler genellikle bir kamyon üzerine monte edildiklerinden, nakil kolaylığı sağlamaktadır. Bu özellikleri nedeniyle kullanım alanları geniştir. Bu vinçlerin bir işyerinden diğerine kolaylıkla nakledilmeleri, özel römork ve çekiciye ihtiyaç duymamaları, çeşitli aparat kullanarak ayrıca çekici özelliği taşımaları ve hareket halindeyken yürüdüğü yolu bozmamaları gibi avantajları mevcuttur.

Lastik Tekerlekli Vinç2.1.1.3. Paletli Vinçler

          Bu tür vinçlerin manevra ve yürüyüşleri bir palet gurubu tarafından sağlanır. Çalışma dönüşlerinin 360 derece olup yumuşak arazilerde lastik tekerlekli vinçlere göre daha verimlidirler. Bununla birlikte çok ağır ve devamlı işlerde çalışabilirler. Bu avantajlarının yanında hızlarının düşük olması, uzun mesafelere gitmeleri gerektiğinde başka bir araçla nakledilme zorunluluğu ve hareket esnasında yol yapısını bozmaları gibi olumsuz özellikleri mevcuttur.

 Paletli Vinç

        Ray Üzerinde Hareketli Vinçler

Bu tür vinçler bir ray sistemi üzerinde bulunan taşıyıcılar vasıtasıyla hareket etmektedir. Bu vinçlere ayrıca portal vinçler de denir. Köprülü vinçler ve kule vinçler olarak çeşitleri bulunmaktadır[2].

       Köprülü Vinçler

Köprülü vinçler, yükseğe yerleştirilmiş iki kren yolu arasında bulunan bir köprü konstrüksiyondan oluşur. Bu vinçler genel olarak fabrikalar, atölyeler, limanlar ve maden ocaklarında kullanılırlar. Vinçlerin kontrolü, basit bir operatör kabininden olabileceği gibi seyyar operatör kabininden, yerden veya uzaktan da olabilir[1].Kaldırma kapasiteleri (güçleri) 1 ton ile 40 ton arasında olup bum uzunlukları 20 metre civarındadır. Tek kirişli ve çift kirişli olmak üzere çeşitleri bulunmaktadır. Özellikle çift kirişli gezer köprülü vinçler, yüksek kaldırma kapasitesine sahip oldukları ve ağır kullanım şartlarına dayanaklı oldukları için oldukça tercih edilmektedir. Çift kirişli gezer köprülü vinçlerin bazıları 100 tona kadar taşıma kapasitesine sahiptir.

Tek Kirişli Köprülü Vinç

       

 Çift Kirişli Köprülü Vinç

      Kule Vinçler

Bu vinçlerin çalışma sahaları özellikle yüksekliği fazla olan yerlerdir. Genel olarak yapı işyerlerinde kullanılmaktadır. Kule yükseklikleri 20-60 metre arasında olup bum uzunlukları 6 metre ile 30 metre arasındadır. Kaldırma kapasiteleri 0,3 ton ile 10 ton arasındadır.

Kule vinçlerin güvenli bir şekilde çalışmalarını sağlamak için rüzgâr, ivme ve çalışma yükseklikleri göz önünde tutulmalıdır. Bununla birlikte kule bomunun boyu da uygun şekilde tayin edilmelidir. Bom mümkün olduğunca dik çalıştırılmalıdır. Lastik tekerlekli kule vinçler,raylı kule vinçler gibi çeşitleri bulunmaktadır.

Kule Vinç

 

    Kaldırma Kabiliyetlerine Göre Vinçler

    Hidrolik Halatlı Vinçler

    Teleskopik Bomlu Vinçler

Bu vinçler iç içe girip çıkarak uzayıp kısalan bumlardan oluşmaktadır. Yaklaşık olarak 15 ile 55 ton arasında kapasiteleri vardır. Bu tip vinçler, genellikle bir kamyon üzerine monte edildiklerinden nakil kolaylığı nedeniyle çeşitli işlerde kullanılma özelliğine sahiptir.

Teleskopik Bomlu Vinç

         Kurtarıcılar

Lastik tekerlekli olup bumu şasi ortasına monte edilmiş, taşıyıcı özelliği olan bir vinç türüdür.

Kurtarıcı Vinç

       Halatlı Vinçler

Bu vinçler baraj, geniş nehir yatakları, bataklık gibi çok yumuşak arazilerde ve köprü inşaatlarında kaldırma, taşıma, temizleme ve kurtarma gibi işlemlerde kullanılır.

Halatlı Vinçler ( Elektrikli Caraskal )

    Forkliftler

Bir yükün yatay ve dikey hareketini yapan bir istifleme aracıdır. Forklift (istif makinesi), herhangi bir yükü çatallı kolları ile alıp kaldırarak belirli bir mesafeye taşıyıp istif etmeye yarayan taşıma ve kaldırma makineleridir. Sanayi kesimlerinde depolama, gümrük, stoklama, ambarlama vb. iş yerlerinde ekonomik olarak iş yapan makinelerdir. Bu makineler ile malzemelerin yükleme, boşaltma ve taşıma hizmetleri yapılır.

Forkliftlerin yük kaldırma kapasiteleri 1-40 ton arasında değişir. Genelde yük kaldırma yükseklikleri 3-7 metredir. Özel maksatlarla 8-9 metreye yük kaldıran modelleri vardır. Dolgu veya havalı lastikler kullanılabilir. Havalı lastik, operatör konforu sağlar ve ekonomiktir ancak çivi veya metal çapakların bulunduğu mekânlarda patlayacağından bu tür mekânlarda dolgu lastik kullanmak daha mantıklıdır. Direksiyon donanımı, arka lastiklere kumanda eder ve dönme işlemi arka tekerleklerle yapılır.

Özellikle kaldırma ve istif için dizayn edildiklerinden forkliftlerin uzak yerlere yük taşınması mümkün değildir.

Kapalı alanlarda 10 km/h, açık alanlarda ise 20 km/h azami hızda kullanılır.

Forkliftin genel görünüşü

           1.Asansör 2.Operatör kabini 3.Fren yağı deposu 4.Asansör kontrol levyeleri 5.Kapasite etiketi 6.Filtre 7.Soğutma suyu genleşme tankı 8.Radyatör 9.Hidrolik yağ deposu 10.Çeki kancası 11.Direksiyon simidi 12.Dizel motor 13.Yakıt tankı 14.Jeneratör 15.Akü 16.Tahrik aksı 17.Çatal 18.Yatırma (tilt) silindiri 19.Tahrik motoru 20.Tip etiketi 21.Kaldırma (lift) silindiri 

       Forklift Çeşitleri

        Kullandıkları Enerji Çeşitlerine Göre Forklift Çeşitleri

  • Dizel forkliftler (mazot)
  • Elektrikli (akülü) forkliftler
  • Benzinli forkliftler
  • LPG forkliftler (likit propan gazı)

       Hareket İletim Sistemine Göre Forklift Çeşitleri

  • Debriyajlı forkliftler (kumanda ve kontrol düzenleri)
  • Tork konvertörlü forkliftler (kumanda ve kontrol düzenleri)
  • Hidrostatik forkliftler (kumanda ve kontrol düzenleri)
  • Elektrik motorlu forkliftler (kumanda ve kontrol düzenleri)

     Kullanıldıkları Yere Göre Sınıflandırma

  • Genel amaçlı forkliftler
  • Sık depolama forkliftleri
  • Yüksek istifleyiciler (uzatmalı forkliftler)
  • Taretli istifleyici
  • Yerden kumandali forklift
  • Özel forkliftler
  • Konteyner taşıyıcısı
  • Yandan uzatmalı forklift[3].

    Transpaletler

Palet taşıma araçları, yük paletlerinin fabrika içi taşımalarında yardımcıdır. Güvenlik kontrol kolu sayesinde istenen her işlevi, problemsiz ve kolayca yerine getirir. Palet taşıma araçları, iş yerlerindeki fiziksel zorlanmayı ortadan kaldırır ve kısa mesafe taşımalarında pahalı araçların kullanılmasını engeller. Palet taşıma araçlarının birçok modeli mevcuttur. Modellerin çatal uzunlukları 800-2000 mm arasında değişirken kaldırma kapasiteleri ise 3000 kg’a kadardır. Ayrıca paslanmaz çelik veya galvanizli tasarımlarda ilave paslanma koruması bulunur. Sürüş ve park frenli modeller, eğimli alanlardaki çalışmalarda ilave güvenlik sağlar. 58 mm’lik çatal yüksekliği sayesinde alçak paletleri taşıyabilir. 2000 kg ve 3000 kg yükü bir kişi kolayca taşıyabilir.

Transpalet Görünümü

       Transpaletlerin Özellikleri

  • Paletlenmiş yüklerin profesyonel taşınmasında kullanılır.
    • 3000 kg’a kadar taşıma kapasitesi vardır.
    • Üç fonksiyonlu güvenlik kontrolü, kaldırma, yürütme ve indirme özelliklerine sahiptir.
    • Hassas yüklerin taşınmasında, indirme hızı ayarlanabilir.
    • Sert krom kaplı piston ve basınç boşaltma ventilli hidrolik sistemi bulunmaktadır.
    • Aşınmaya dayanıklı tekerlekler ve standart özelliklerde sürüş tekerlekleri poliüretan, yük tekerlekleri poliamid bulunur.

       Asansörler

Asansör, dikey olarak yük ve insan taşımada kullanılan bir araçtır. Daha yüksek ve derin yapıların yapılmasıyla, insanların ve yüklerin üst ve alt katlara ulaşabilmesi ihtiyacı asansörleri zorunlu kılmıştır.

Asansörler endüstri ve şantiyelerde yük ve insan taşımak amacıyla kullanılabilir. Yük ve insan asansörleri amacı dışında kullanılmamalıdır. Geçmiş yıllarda ülkemizde asansörlerin hatalı kullanımı ve bakımlarının aksatılması nedeniyle birçok kaza görülmüştür.

 

TS ISO 4190-1 Standardına Göre Asansör Sınıfları

 

 

 

      Kaldırma Platformları

          Kaldırma platformları;  bir cismin yüksek bir   noktaya   çıkarılması için   veya indirilmesi   için kullanılan  sistemlerdir. Yük  ve ya  insan   taşınması    amacıyla kullanılabilirler. Bunların başlıcaları; yük platformları, yükseltici platformlar ve  dış cephe platformları örnek verilebilir.

Yükseltici platformlar ise genellikle manlift olarak adlandırılır. Manliftler Eklemli ve Makaslı olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Eklemli Manlift       

     

Makaslı Manlift

Hidrolik Makaslı Yük Kaldırıcı

        Transportörler

Transportörler bir ürün veya hammaddenin imalat veya sevkiyat amacıyla tesislerin bir noktasında diğer bir nokataya iletimi amacıyla kullanılan araçlardır .Sanayide kullanılan yaygın transportör çeşitleri şunlardır.

  • Elavatörler
    • Merdaneli,
    • Kovalı,
    • Zincirli,
  • Vidalı transportörler,
  • Bantlı konveyörler,
  • Pnomatik transportör[6].

Bantlı Konveyör

Kovalı Elevatör

KALDIRMA VE İLETME EKİPMANLARI VE KALDIRMA İLETME SİSTEMİ ELEMANLARINDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

     KALDIRMA VE İLETME EKİPMANLARINDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

      Vinç Güvenlik Önlemleri

Genel olarak vinç güvenlik önlemleri:

  • Kullanılmasında alınacak güvenlik tedbirleri,
  • Bakım ve onarımda güvenlik tedbirleri olarak 2 grupta incelenecektir.

 

      Kullanım Esnasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

      Vinç Kullanımında Görevli Kişiler ve Bu Kişilerin Sorumlulukları

Vincin kullanımı esnasında görev yapan kişiler başlıca vinç operatörü, sapancı ve manevracıdır (işaretçi). Operatör vincin doğru ve güvenli bir şekilde kullanan kişidir. Sapancı yükün vince bağlanmasını veya yükün vinçten çıkarılmasını yapan kişidir. İşaretçi ise sapancıdan aldığı sinyalleri değişik el kol hareketleriyle operatöre ileten kişidir. Bir bakıma operatör ile sapancı arasındaki koordinasyonu sağlar.

Vinç operatörü olarak çalışacak kişinin;

  • 18 yaşını tamamlamış olması,
  • Operatör sertifikasının bulunması,
  • Bedensel ve ruhsal yönden uygun olması,
  • Koordinasyonun sağlanması açısından işaretçinin kullandığı el işaretlerini bilmesi gerekmektedir.

Operatör, sapancı ve işaretçinin sorumlulukları ise şunlardır;

Vinç ile çalışan operatörün vinç ile güvenli şekilde çalışılmasının sağlanması için dikkat etmeleri gereken bir takım hususlar mevcuttur. Öncelikle, operatörün çalışmaya başlamadan önce vincin fren sistemlerini ve emniyet tertibatlarını kontrol etmesi gerekir. Her hangi bir eksiklik mevcut ise durumu kontrol amirlerine ve operatör değişimi esnasında görevi devralana bildirmelidir. Operatörün dikkat etmesi gereken bir diğer nokta, tehlike oluşturabilecek bir durumda tehlike giderilinceye kadar vinci çalıştırmamasıdır. Bununla birlikte, yer değiştirerek çalışan ve her defasında sökülüp monte edilen vinçlerde, operatör bulunan eksiklikleri kontrol defterine yazmalıdır. Operatör ayrıca rüzgârlı havalarda rüzgâra karşı gerekli emniyet tedbirlerini almalıdır. Rüzgârdan dolayı bomun iskeleye veya inşa halindeki yapıya çarpma riski söz konusu ise, işverenin belirlemiş olduğu tedbirleri yerine getirmelidir. Kule vinçlerde operatör, kumanda mahallini terk etmeden önce kancayı yukarı çekmeli, kule döndürme sistemini açık bırakmalı ve bomu en uzak konuma getirmelidir. Mobil vinçlerde ise bomu ilk pozisyona getirmelidir. Yük vinçte asılı olduğu sürece operatör kumanda ekipmanlarını kontrolü altında bulundurmalı ve bomu hareket ettiren vites kutusunu boşa alarak mekanik değiştirme yapmamalıdır.

Bununla birlikte, yükün asılı bulunduğu sürece operatör, vincin başından ayrılmamalıdır. Vinç operatörü, hiç bir kimsenin yük üzerine binmesine veya boş halat ve kancalara asılmasına izin vermemelidir. Operatör vincin çalışması esnasında bağlayıcı, sapancı veya diğer görevlilerden yalnız birinden işaret almalı ve her kim tarafından verilirse verilsin, her dur işaretinde vincin hareketini durdurmalıdır. Vincin veya kaldırılan yükün hareketi esnasında çalışanları uyarmak için operatör, sesli ikaz sistemleri ile işaret vermeli ve bunlar hareket halinde devamlı olarak çalmalıdır.

Operatörün kaldırılan yükün özelliğine dikkat etmesi ve ona göre taşıma işlemini gerçekleştirmesi gerekir. Özellikle tehlikeli yükleri, çalışanlar üzerinden geçirmemelidir. Bu gibi yüklerin taşınması esnasında, operatör sesli bir sinyal vermeli ve çalışanlar tehlikeli bölgeden ayrılıncaya kadar, kaldırma ve taşıma işlemini durdurmalıdır.

Bununla birlikte, elektrik akımının kesildiği hallerde, bütün kumanda sistemini stop durumuna getirmeli ve bu durumu, akım tekrar verilinceye kadar değiştirmemelidir[7].

Vinçlerle çalışmalarda, operatörler gibi işaretçi ve sapancıların da dikkat etmesi gereken hususlar bulunmaktadır. Bunlardan biri, işaretçinin operatör tarafından kolayca görülebilecek bir yerde durmasıdır. Bir diğer husus, işaretçinin indirilen bir yükün altından sapan halatının çekilmesi için kumanda vermeden önce, çalışanların güvenliğini sağlamasıdır. Vinçlerin yüksüz hareket ettirilmeleri gerektiğinde, sapancılar, işaretçiye hareket işaretini vermeden önce, sapan halatlarını kancalara uygun bir şekilde takmalıdır. Yüklerin vinçlerle asılı olarak taşınması esnasında, görevlendirilen işaretçiler, yüklerinin önünde giderek ray makaslarını kontrol etmeli ve yüklerin bir kimseye veya herhangi bir engele çarpmayacak bir yükseklikte taşınmasını sağlamalıdır

Vinç Kontrol İşaret Komutları

Vinç Kontrol İşaret Komutları

Vinç Kontrol İşaret Komutları

 

       Yüklerin Kaldırılması ve İletilmesi Esnasında Dikkat Edilmesi Gereken

       Hususlar

Yapı işyerlerinde vinçler aracılığıyla yükler kaldırılırken, indirilirken ve bir yerden başka bir yere iletilirken dikkat edilmesi gereken hususları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

  • Vinçler ve yardımcı elemanlarının üzerlerine azami yük değerleri açıkça görülecek şekilde yazılmalıdır.
  • Vinçler ve aksesuarları belirlenen amacı dışında kullanılmamalıdır.
  • Vinçler ile bağlantıları, sabitleme ve destekleme elemanları da dâhil bütün yardımcı kısımları, doğru şekilde kurulmalı ve kullanılmalı ve her zaman iyi çalışabilir durumda olmalıdır[9].
  • Kullanılan her vinç için yapılacak olan çalışmayı anlatan genel çalışma prosedürlerini ve acil durumlarda yapılması gerekenleri içeren onaylı dokümanlar hazırlanmalı ve bu dokümanlar ışığında hareket edilmelidir.

 

Çalışmalar esnasında olası tehlikeler analiz edilmelidir. Bu analiz yapılırken kullanılan ekipmanlar, yapılacak olan iş ve kaldırılıp iletilecek olan yük gibi unsurlar dikkate alınmalıdır.

  • Yükleme işleminin güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayan yük grafikleri mümkünse vinç üzerinde bir yerde, bu mümkün değilse operatörlerin kolaylıkla ulaşılabilecekleri bir yerde muhafaza edilmelidir.
  • Vincin kapasitesinden fazla ağırlığa sahip yükler ile vinç yüklenmemelidir.
  • Malzeme yerleştirilirken, vincin hareketli kısımları ile malzeme arasında 0,5 metre emniyet mesafesi bırakılmalıdır.
  • Birden fazla vincin aynı çalışma sahası içinde beraber çalışması durumunda yetkili bir kişi tarafından iş akışı düzenlenerek operatörlerin birbirleri ile mutabık olmaları sağlanmalıdır.
  • Bir yükün birden fazla vinç tarafından kaldırılması durumunda, yetkili bir kişi tarafından iş akışı tespit edilerek çalışma bir gözcü tarafından idare edilmelidir.
  • Vinçlerle insan nakli yapılmamalıdır. Fakat sepet ve benzeri gibi özel insan taşıma aparatları ile gerekli olan emniyet tedbirleri alındıktan sonra insan nakli yapılabilir.
  • Vinçler sağlam ve düz zeminlerde çalıştırılmalıdır. Yükler kaldırılmadan önce avara demirlerinin tamamen uzatıldıklarından ve zemin üzerinde dengeli bir şekilde bulunduklarından emin olunmalıdır.
  • Yükler yerde sürüklenerek hareket ettirilmemelidir.

Hatalı Yük kaldırma

  • Vinç kolunun uzunluğu vincin güvenli bir işletme yarıçapı içinde çalışmasını sağlayacak şekilde ayarlanmalıdır. Vinç yokuş yukarı tırmanırken veya yokuş aşağı inerken vinç kolu açısı güvenli çalışmayı sağlayacak şekilde ayarlanmalıdır.

Eğimli arazide yük kaldırma

  • Vincin çalışması esnasında güvenli yük göstergesinin kurulu olmasından emin olunmalıdır.
  • Yüklerin iletilmesi esnasında herhangi bir nesneye çarpmamaları sağlanmalı, altlarında çalışan birinin olmamasına dikkat edilmelidir.

Yük altında çalışma yapma

  • Yükün güvenli bir şekilde iletilmesi için, yük mümkün olduğu kadar yavaş taşınmalıdır.
  • Vinçlerin elektrik iletim hatlarına, herhangi bir nesneye ve insana çarpmamaları için uygun bir iletme rotası belirlenmelidir.

Vinçlerin elektrik iletim hatlarına temas etmesi

  • Vinç çalışırken yapı bariyerleriyle vinç arasında minimum 0,6 metre güvenlik mesafesi olmalıdır.
  • Rüzgârlı havalarda yükün ağırlığı azaltılmalı gerekirse çalışma durdurulmalıdır.
  • Gevşek olan yükler paketlenmeli veya uygun bir konteyner aracılığıyla taşınmalıdır. Bununla birlikte, konteynerler Güvenli Çalışma Yükü (SWL) ile işaretlenmelidir.
  • Yükün ağırlık merkezinin kancanın uzantısıyla çakışmasına dikkat edilmelidir.

Kanca ağırlık merkezi uzantısı

  • Keskin kenarlı yükler için halatlarla yüklerin bağlantı yerlerinde köşe yastıkları kullanılmalıdır.
  • Eğimli arazilerle avara demirleri vinci yatay eksende düz tutturacak şekilde ayarlanmalıdır.
  • Vinç kabinleri dış etkilere dayanıklı malzemeden yapılmış olmalıdır. Buna ek olarak, kabinler operatörün bütün manevra alanını kolaylıkla görmesini sağlamalı ve manevra için tehlikesizce dışarıya sarkabileceği şekilde yapılmış olmalıdır.
  • Vinçlerin gece çalışmaları durumunda farları ve arkalarında stop lambaları yakılmalı ve kabinler uygun şekilde aydınlatılmalıdır.
  • Vinçlerde meydana gelen herhangi bir aksaklık halinde, yükleri bulundukları durumda tutabilecek güçte frenler bulunmalıdır.
  • Vinçlerle yük kaldırılırken veya vinç yer değiştirirken sesli ve ışıklı uyarma yapılmalıdır.
  • Üreticinin yazılı izni olmadan vincin kapasitesini arttırıcı modifikasyonlar veya eklemeler yapılmamalıdır.
  • Enerji hatları yakınında yapılan çalışmalarda hat ile vinç arasında uygun güvenlik mesafesi bulunmalıdır. Hat ile vinç arasındaki güvenlik mesafesi hattaki enerjinin boyutuna göre değişmektedir.

 

 Hattaki Enerji Boyutuna Göre Güvenlik Mesafeleri

Bakımda alınacak güvenlik tedbirleri

 – Vinç üzerinde herhangi bir onarıma başlanmadan önce, bütün kumanda sistemi stop durumuna getirilmeli ve iki şalter açılarak bunlardan biri sıkıca bağlanmalıdır.

– Vinç üzerine ve uygun yerlere, onarım ve bakım yapıldığına ilişkin uyarı levhaları konulmalıdır.

– Aynı ray sistemi üzerinde başka vinçler çalıştığında, bunları uygun uzaklıkta durduracak takozlar konulmalı veya aynı işi yapacak başka önlemler alınmalıdır.

– Halat tamburlarının ve millerinin veya bobin motorlarının sökülmesinden önce kaldırma halatları, tamburlar üzerinden çıkarılmalıdır. Ancak bunun sağlanamadığı durumlarda, tamburun ani olarak dönmesi önlenmelidir.

– Yapılan onarımın bitiminde, bütün koruyucular yerlerine takılmalı ve vinç harekete geçirilmeden önce onarımda kullanılan bütün araç, gereç ve malzemeler kaldırılmış olmalıdır.

– Vinç üzerinde yapılan bütün bakımlar, onarımlar ve tadilatlar Bakım defterine kaydedilmelidir[11].

      Forklift Güvenlik Önlemleri

Forkliftlerde alınacak önlemler şu şekilde sıralanabilir.

  • Forkliftler operatörlük belgesi olan kişilerce kullanılmalıdır.
  • Her üç ayda bir yetkili bir teknik eleman tarafından kontrol edilmeli ve rapor düzenlenmelidir.
  • Forklift çatallarında insan taşınmamalıdır.
  • Uygun aparat monte edilmeden çatallara yük asılarak kaldırılmamalıdır.
  • Forklift çatalının altına girilmemelidir.
  • Çataldaki yükün üstüne insan alınmamalıdır.
  • Çatala doğrudan insan alınmamalıdır.
  • Forkliftin üzerine insan alınmamalıdır.
  • Kapalı alanlarda çalışan forkliftlerin geliş – gidiş yolları işaretlenmelidir.
  • Forkliftler için hız sınırlaması konulmalıdır.
  • Yüksek hızlarda ani manevra, duruş ve kalkış yapılmamalı. Dönüşlerde, bina giriş ve çıkışlarında, insanların yanında hız düşürülmeli, korna kullanarak uyarıda bulunulmalıdır.
  • Gevşek ve kaygan zeminlerde forklift kullanmayın. Tüm işaretlere uyun ve özellikle zemin yapısına göre izin verilen maksimum yük değerleri, asansör taşıma kapasitesi ve tavan yüksekliği gibi değerleri aşmayın.
  • Güvensiz/dengesiz yükler taşınmamalıdır. Yük çatallara dengeli olarak dağılmalı, tek çatalla yük taşınmamalıdır.
  • Forklift başka forkliftlerin çalışma sahasında kullanılmamalıdır. Forklift başka bir forklifti itmek veya çekmek amacıyla kullanılmamalıdır. Fokliftin çalışmadığı durumlarda servise haber verilmelidir.
  • Forklift yük düzeltme, sürükleme, itme, devirme gibi işler için kullanılmamalı, yükseğe kaldırılmış yükle hareket edilmemelidir.
  • Forklift çatallarındaki yükün görüş alanını kısıtladığı durumlarda forklift geri geri kullanılmalıdır.
  • Forkliftin devrilmesi durumunda kabin dışına atlanmamalı, koltukta oturulmalı, sıkıca tutunulmalıdır.
  • Rampalardan çıkarken daima ileri, inerken de geriye doğru hareket edilmelidir. Yüzeyin eğimli olduğu yerlerde yük kaldırılmamalı, manevra yapılmamalıdır.
  • Forklift operatörü güvenlik açısından en önemli unsurdur. Bu sebeple iş öncesinde veya işyerinde alkol veya uyuşturucu madde kullanılmamalıdır[10].

     Transpaletlerde Güvenlik Önlemleri

  • Çatalları kaldırmadan önce yükün çatallara tamamen ve dengeli bir şekilde oturması gerekmektedir.
  • Kullanılmadan önce tüm vida, somun, cıvata ve diğer bağlantı elemanlarının kontrol edilmesi gerekmektedir.
  • Kullanımı dışında çatallar yere yakın pozisyonda olmalıdır.
  • Transpaletin eğimli ortamlarda hareket etmesini önlemek için takozla desteklenmesi gerekmektedir.
  • Uygun olmayan ve maksimum kaldırma kapasitesinin üzerinde yükler kaldırılmamalı ve taşınmamalıdır.
  • İnsan taşınmasında kullanılmamalıdır.
  • Patlayıcı madde riski bulunan malzemeler taşınmamalıdır.
  • Uzun süreli olarak yükler çatallar üzerinde bırakılmamalıdır.
  • Transpaletler kriko olarak kullanılmamalıdır.
  • Tek çatal kullanılarak yük kaldırılmamalıdır.
  • Eğimli ortamlarda yük taşınmamalıdır.
  • Bozuk zemin ve iyi aydınlatılmamış ortamlarda kullanılmamalıdır.
  • Akülü transpaletlerde çalışmaya başlamadan önce şarjlı olup-olmadığı kontrol edilmelidir.
  • Zamanla akülü transpaletlerin yoğun kullanımı sonucu, fren balatalarında aşınmalar meydana gelebilir, bu durumda fren balata boşluğunun ayarlanması gerekmektedir.
  • Akülü transpaletlerde devrilme olasılığına karşı dönüşlerde dikkat edilmesi ve yavaş kullanılması gerekmektedir.
  • Kontrolden çıkması durumunda ara güç anahtarı kapatılmalıdır.
  • Akülü transpaletleri eğitimsiz kişiler kullanmamalıdır.
  • Kaldırma araç ve ekipmanları ile yapılan çalışmalarda kullanılan malzeme ve teçhizatlarda hiç kimsenin kazaya uğramaması ana düşünce olmalıdır[4].

     Asansörlerde Güvenlik Önlemleri

Asansörlerde alınacak güvenlik önlemleri şu şekilde sıralanabilir:

  • İşyerlerinde kullanılacak insan ve yük asansörlerinin, yürürlükteki mevzuatın ve tekniğin öngördüğü şekilde imal ve inşa edilerek kurulması ve bakımlarının yapılması şarttır.
  • Asansör boşluğundan, asansörün çalışmasına özgü tesis ve tertibattan başka, hiç bir şekilde halat, tel ve boru gibi sair malzeme veya tesis geçirilmeyecektir.
  • Asansör makine dairesi veya boşlukları, geçit olarak kullanılmayacak ve buralara hiç bir şey depo edilmeyecektir. Bu yerlere girilmesini sağlayacak kapılar, her zaman kilitli bulundurulacak ve ancak sorumlu elemanlar tarafından açılacaktır.
  • Yük asansörlerinde, insan taşınmaması esastır. Bu yasağı belirten levhalar, her kat kapısına ve kabin içine, görülür bir şekilde konulacaktır. Ancak, işin gereği olarak
  • insan taşınması halinde, insan asansörlerindeki güvenlik koşulları, bu asansörlerde de bulunacaktır.
  • Bütün asansör kabinlerinde, taşıyabilecekleri en çok yükü açıkça gösteren levhalar bulundurulacaktır.
  • Kat kontağı bulunmayan yük asansörlerinde asansörcü bulundurulacaktır.
  • Bina dışında kurulan yük asansörlerinin çerçevesi, tabandan en az 3 metre kadar sağlam bir şekilde örtülecek ve ayrıca kapıların bulunduğu cephe, yüksekliği boyunca tamamen kapatılacaktır.
  • Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerde, kıvılcım tehlikesine karşı, asansörlerin kabin kızakları ile kapıların çarpan kısımları, ağaç veya kıvılcım çıkarmayan metal veya alaşımlarından yapılmış olacaktır[10].

         Yükseltici Platformlarda Güvenlik Önlemleri

Manliftler ve makaslı kaldırma araçları için güvenlik önlemleri şu şekilde sıralanabilir:

  • Sadece eğitimli ve yetkili kişiler platformları kullanabilirler. Kalifiye bir eğitimci ekipmanın güvenlik ve kullanma talimatlarının her operatör tarafından okunup ve/veya anlaşıldığından emin olmalıdır. Bu; ekipman üzerine asılmış uyarı çıkartmalarını ve etiketlerini de içerir.
  • Her zaman platformu kullanımdan ve kaldırmadan önce kafa üzerinde engel olabilecek şeyleri kontrol et.
  • Ekipman kapalı iken; tank tekrar doldur. Eğer şarjlı ise; açık alev kaynağından uzakta olacak şekilde sadece iyi havalandırılan yerlerde şarj edilecektir.
  • Operatör tarafından her bir vardiya kullanımı öncesi bir güvenlik kontrolü yapılacaktır; bu hem görsel hem de fonksiyon testini içerir. Bir problemle karşılaşılırsa lift tamire ayrılır.
  • Platformu sadece sabit, düz yüzey üzerinde iken kaldırılır. Pek çok lift, kaba kullanım amaçlı ekipman gibi görünse de aslında öyle değildir. Büyük tekerlekleri bazı zor alanlara ekipmanın uzanmasına izin vermez; fakat pozisyon aldığında operasyon seviyesinden sadece 5odışarıda olacak şekilde tasarlanmışlardır. Ek olarak, ekipman yüzeyden 5o dışında olduğu zaman aktif olan eğim alarmına sahip olmalıdır.

Makaslı kaldırma araçları verimli tek yönde kaldırma yapan araçlardır. Çalışmak için sağlam bir zemin sağlarlar,      fakat her zaman şunlar hatırlanmalıdır:

  • Korkulukların üst, orta demiri ve etek levhası yerinde olmalıdır. Kapıda etek levhası olmayabilir.
  • Eğimde aracı güvenli bir şekilde tutması için mekanik park freni olmalıdır. Fren periyodik olarak test edilmelidir.
  • Daha fazla yükseğe çıkmak için asla korkulukları, korkuluklar arasındaki dayanakları veya bir merdiveni kullanma.

    Transportörlerde Güvenlik Önlemleri

  • Yüksekte bulunan konveyörlerin kenarlarında yürüyüş platformları olacaktır.
  • Üzerlerinden geçilmesi için geçit platformları yapılacaktır.
  • Altlarına saç veya tel kafes koruyucular yapılacaktır.
  • Uzun mesafeli konveyörlerde ikaz sistemi olacaktır.
  • Güvenlik teli-güvenlik stopları olacaktır.
  • Eğimli konveyörlerde enerji kesilmesi halinde ters hareketi önleyici mekanik bir tertibat bulunacaktır.
  • Silindir ve tamburların temizliği el ile yapılmayacaktır.
  • Sonsuz vidalı transportörler uygun muhafazalar içinde olacaktır.
  • İşçi taşınmayacaktır[6].

     Kaldırma – İletme Sistemi Elemanlarında Güvenlik

Kaldırma ve İletme sistemi elemanları şu şekilde sıralanabilir.

  1. Tamburlar
  2. Zincirler
  • Kancalar
  1. Halatlar
  2. Kendir ya da sentetik örgülü halat
  3. Tel halat

   Tamburlarda Güvenlik

  Tamburun Genel Görünümü

  • Kaldırma makinelerinin üzerine tel sarılan tamburlarının yanları flaşlı olmalıdır. Flaş genişliği sarılan halatın çapının 2,5 katı olmalı, halat fırlamalarını önleyecek şekilde yapılmalıdır.
  • Halatın ucu tambura iyi bağlanmış olmalı, yük tutma elemanı en alt seviyede bulunduğu zaman, yivli tambur üzerinde en az iki sarım halat kalmalıdır.

Tambur Çeşitleri

  • Tambur yivleri ile kullanılan halat çapı birbirine orantılı olmalıdır. Aksi halde iyi bir sarım olmayacağı için halat ömrü kısalır ve sarma işi kötü yapılır.
  • Elektrikle çalışan kaldırma makinelerinde belirtilen alt ve üst noktalar geçildiğinde, elektrik akımını otomatik olarak kesecek ve tamburun hareketini otomatik olarak durduracak bir tertibat bulunacaktır. Aksi halde yük tutma elemanı şasiye çarpar ve yükün istenmeyen bir şekilde düşmesine neden olur. Bunu engelleyebilmek için Limit Şalter kullanılmalıdır.

Tambur üzerinde limit şalter

 

      Zincirlerde Güvenlik

Kaldırma makinelerinde yüklerin kaldırılmasında halkalı ve levhalı zincirler kullanılır. Levhalı zincirlere GALL zinciri de denilir. İki tip zincirde özel olarak yapılmışlardır ve sertleştirilmişlerdir.

Halkalı Zincir

  • Zincirler kullanılacakları işin hususiyetine ve kaldıracakları yükün ağırlığına göre seçilirler. Zincirin baklalarında ezilme, aşınma veya çatlaklık varsa zincir değiştirilmelidir. Zincir baklalarındaki aşınma bakla kalınlığının dörtte birini geçmişse zincir kullanılmamalıdır.
  • Bir zincirin sağlamlığı, en zayıf baklasının sağlamlığı kadardır. Zincirler kullanılmadan önce mutlaka gözle muayeneye tabi tutulmalıdır.
  • Baklalardaki boyuna uzama %5’ i geçmişse zincir kullanılmamalıdır.
  • Zincir baklaları hiçbir zaman cıvata ile birbirlerine tutturulmamalıdır. Cıvata çekme, eğilme ve kesilmeye maruz kalır ve mukavemet sınırı üzerinde gerilmeler doğabilir. Zincirlerin birbirine bağlanmasında özel olarak yapılmış kilitler, zincir kilitleri ve zincir ekleme baklaları kullanılmalıdır .
  • Güvenlik kat sayısı en az 5 olmalıdır.
  • Yüklerin kaldırılmasında kullanılan zincirlerde, düğüm ve büklüm olmamalı, sert ve köşeli yükler kaldırılırken, köşelerle yükler arası uygun yastıklarla beslenmeli ve kırılan bir kaldırma veya bağlama zinciri, telle bağlanmamalı, kaynak yapılmamalıdır.
  • Zincirler kullanılmadıkları zaman, uygun kancalara asılmalı ve bunların paslanması önlenmeli, ezilmelere ve korozif maddelerin etkilerine karşı korunmalıdır.

Zincirlerde bakla kırılması

     Halatlar

Kaldırma araç ve makinelerinde kaldırma ve bağlama (sapan) elemanı olarak muhtelif cins halatlar kullanılmaktadır.

Endüstride en çok kullanılan halat çeşitleri tel çelik halatlar ve kendir halatlardır.

     Kendir Halatlar

Parçalı ve havaleli yüklerin sarılmasında kolaylık ve sürat sağladığından ve ucuz olmaları nedeniyle kendir halatlar kullanılır.Çelik halatlara nazaran yük kaldırma kabiliyetleri ve ömürleri daha azdır.

–    İşe ve yüke uygun olmalıdır.

–    Her kullanımdan önce kontrol edilmelidir.

–    Islak ve gergin bekletilmemelidir.

–    Keskin kenarlı yük köşelerinde özel tedbirler alınmalıdır.

–    Demir askılara asılmamalıdır.

–    Asit ve aşındırıcılardan korunmalıdır.

  • Güvenlik katsayısı en az 3 olmalıdır.

 Kendir Halat

 

             Tel Çelik Halatlarda Güvenlik

Tel halat endüstride yük çekme, yük kaldırma ve kuvvet transmisyonları gibi işlerde kullanılır. (genellikle 1600 – 1800 N/mm2)

Avantajları;

  • Aynı ağırlık ve çapta oldukları halde daha mukavim olması,
  • Islak ve kuru halde mukavemetin aynı kalması,
  • Değişik iklim şartlarında uzunluğunun çok önemli oranda değişmemesi,
  • Uzun ömürlü ve dayanıklı olması.

Çelik Halatın Görünümü

Çelik Halat Kesiti

      Tel halatların kullanılmasında gerekli tedbirler:

  • Tel halat yapılan işe ve kaldırılacak yüke uygun olarak seçi Keskin kenarlı yük köşelerinde özel tedbirler alınmalıdır.
  • Belirli periyotlarla uygun yağ ile yağlanmalıdır.
  • Kaynak alev ve ısılarına maruz bırakılmamalıdır.
  • Güvenlik kat sayısı en az 5 olmalıdır.
  • Halat uç bağlantıları uygun yapılmalıdır.
  • Halat eklemeleri uygun yapılmalıdır.

Çelik halata mapa bağlanması

 

       Tel Çelik Halatların Muayenesi

Bir tel halatın hizmetten alınma zamanı, özel montaj koşullarıyla yakından ilgilidir. Bu koşullar, boyut, kaldırma şekilleri, bir sonraki muayenenin zamanı, çalışma ve bakım koşullarının nasıl olduğu, insanlara verebileceği zarar ve maddi zarar gibi koşulları içerir.

Sadece muayene ile halatın değiştirilmesi gerektiğine karar verilebilir. Muayene eden kişi aşağıdaki soruları cevaplamalıdır.

           Halatın durumu herhangi bir zayıflama belirtisi gösteriyor mu?

  • Halatın hasara uğrama hızı bir sonraki planlı muayeneye kadar halatın emniyetle hizmet vermesine yetecek yavaşlıkta mı?

Halatlarda sepetleşme ve ezilme

  • Hareketli halatlarda, bir halat sarımında rastgele dağılmış 6 ve daha fazla kırık tel varsa veya 1 kordonda 3 ve daha fazla kırık tel varsa,
  • Askı veya duran halatlarda, bir halat sarımında 3 veya daha fazla kırık tel varsa,
  • Bir bağlantının yakınında 1 veya daha fazla kırık tel varsa,
  • Hareketli halatlarda, kordonlar arasındaki çubuklarda herhangi bir kırık belirtisi varsa, halat değiştirilmelidir.

Kırık Tel Oluşumu

Bir halatın çapı, aşağıdaki değerlerin altına indiyse, halat değiştirilmelidir.

19 mm’ye kadar çaplı halatlarda 1 mm.,

22-28 mm arasında çaplı halatlarda 1,5 mm.,

32-38 mm arasında çaplı halatlarda 2 mm.

Halat Çapında Azalma

 

.

Halat Hasarları

          Halat çapı, halat dış tel ve demetlerini çevreleyen ve tüm halat kesitini içine alan çemberin çapıdır. Halat çapı ölçümünde ölçü cihazı uçlarının mutlaka en dış iki demete teması gerekli olup, genelde birbirine dik iki ölçüm, birbirinden en az 1 metre mesafedeki iki noktada yapılır ve bu dört ölçüm ortalamalarının toleranslar dahilinde olması istenir.

      Kancalar

Kaldırma araçlarının kancalarının güvenlik katsayısı (taşıma gücü), taşıyacakları yükün en az; el ile çalıştırılanlarda 3 katına, mekanik olarak çalışanlarda 4 katına, erimiş maden veya yakıcı, aşındırıcı(korozif) maddeler gibi tehlikeli yükleri taşıyanlarda ise 5 katına eşit olmalıdır.

Bu araç ve makinelerin yük kancaları; demir, çelik veya benzeri malzemeden yapılmış olmalı, yüklerin kurtulup düşmemeleri için güvenlik mandalı veya uygun güvenlik sistemi olmalıdır.

Kanca tipleri

 

Kanca ağzındaki genişleme  (T ölçüsü) %15’i geçmişse kanca kullanılmaması gerekir

Kanca ölçüleri

 

BU KONUYU SOSYAL MEDYA HESAPLARINDA PAYLAŞ
ZİYARETÇİ YORUMLARI - 4 YORUM
  1. Ali Osman KÖSE dedi ki:

    teşekkür ederim fayda ve güzel bir not

  2. İBRAHİM ÇETİN dedi ki:

    ALLAH RAZI OLSUN
    EMEĞİNİZE GAYRETİNİZE GÜÇ VERSİN

    1. Bilal BAŞKONUŞ dedi ki:

      Teşekkür ederim İbrahim Bey

    2. Bilal BAŞKONUŞ dedi ki:

      Teşekkür ederim Ercan bey

BİR YORUM YAZ