Hijyen Ve Temizlik

  İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik

  İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik Eki

TEMİZLİK

Gıdanın ve gıda ile temas eden yüzeylerdeki görünür kirlerin ortamdan uzaklaştırılmasıdır.

HİJYEN;

Sağlıklı ortamın korunması ve her türlü hastalık etmeninden arındırılmasıdır.

BESİN HİJYENİ

Besin hijyeni; herhangi bir besinin tümüyle hastalık yapan etmenlerden arınmış olması anlamına gelir.

GIDA KİRLENMESİNİN NEDENLERİ:

• Fiziksel Kirlenme
• Kimyasal Nedenler
• Biyolojik Nedenler: bakteriler

ZARARLI BAKTERİLERİN KAYNAĞI NELERDİR:

• Derideki yara, kesik ve çatlaklar
• Saç, sakal ve giysiler
• Burun akıntısı ve tükürükler
• Sokak ve tuvalet sonrası yıkanmayan eller  çok sayıda bakteri içerir.

ÇAPRAZ BULAŞMA

• Yemek hazırlarken kullanılan kirli aletler
• Kirli eller
• Doğrama tahtaları
• Mutfak tezgahı, mutfak önlüğü
• Yemek hazırlarken giyilen giysiler
• Öksürme-hapşırmadan kaynaklanan damlalar

Sağlıklı ve Nitelikli Besin Satın Alma

• Besinlerinizi güvenilir yerlerden satın alın.
• Sağlam ve zedelenmemiş besinleri seçin.
• Etiket bilgilerini okuyun ve kullanma, saklama talimatlarına dikkat edin.
• Çabuk bozulan et, tavuk, balık gibi besinler ile dondurulmuş gıdaları alışverişin en sonunda alın ve çiğ olarak tüketilebilen gıdalarla temasını önleyin
• Kaynağı bilinmeyen sokak sütünü almayın.
• Kabuğu kırık, çatlak, kirli yumurtaları.
• Bombalaj olmuş ürünleri satın almayın: ayran,konser

Satın Alınan Besinlerin Saklama İlkeleri

• Tahıl,kurubaklagil,şeker,tuz vb. kuru,serin ve karanlık ortamda saklanmalıdır.
• Pastörize sütler ve kutusu açılmış UHT sütler buzdolabında 2 günden fazla bekletilmemelidir.
• Patates kuru,karanlık ve serin yerde saklanmalıdır.
• Çeşitli sebze ve meyveler kurutularak saklanabilir. Gölge bir yerde üstü bez ile kapatılarak kurutulmalıdır. Tarhana gibi..
• Yumurta yıkanmadan buzdolabına konmalı ve 2 haftadan fazla bekletilmemelidir.
• Buzlukta saklanacak gıdalar yassı şekilde poşetlere konmalı ve çözdürme işlemi buzdolabında yapılmalıdır.
• Sıcak yemekler en fazla 2 saat tezgahta bekletilmeli, acil soğutularak buzdolabına alınmalı ayrıca, sebze yemekleri 3-4 gün, etli yemekler 2 günden fazla bekletilmemelidir.
• Buzdolabında çiğ ve pişmiş besinlerin teması önlenmelidir.
• İyotlu tuz koyu renkli cam kavonozlarda güneş almayan ve serin yerde saklanmalıdır.

     Besinleri Hazırlarken-Pişirirken Temel İlkeler:

• Tüm işlemlerden önce eller ve kullanılacak malzemeler iyice yıkanmalıdır.
• Çiğ et,tavuk veya balıkta kullanılan malzemelerin çiğ olarak yenecek malzemelerle teması önlenmelidir.
• Meyve ve sebzeler iyice yıkanmalı.
• Uygun sıcaklık ve sürede pişirilmemiş hayvansal besinler tehlike yaratabilir.
• Küflenmiş besinlerin tamamı atılmalıdır.
• Kurubaklagiller ve makarna az su ile haşlanmalı ve suları dökülmemelidir.
• Sütlü tatlılara şeker sonradan eklenmelidir.

KİŞİSEL HİJYEN

Bireyin sağlığını sürdürmek için yaptığı “ÖZBAKIM’’ uygulamalarını içerir.

KİŞİSEL HİJYENİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

• Kültür
• Sosyal – Ekonomik Durum
• Aile
• Kişilik
• Hastalık

HİJYENİK UYGULAMALARIN AMAÇLARI

• Vücut salgılarının, atıklarının ve geçici mikroorganizmaların vücuttan uzaklaştırılması yoluyla temizliği sağlamak.
• Bireyin rahatlamasını, dinlenmesini, gevşemesini ve kas gerilimini azaltmak.
• Vücuttaki kötü kokuları (ter kokusu) gidermek.
• Bireyin genel görünümünü olumlu hale getirmek, kendine olan güvenini arttırmak.
• Deri sağlığını sürdürmek.

      Kişisel Hijyen Konusu İçinde;

• Vücut Bakımı Ve Temizliği,
• Yüz-boyun Temizliği,
• El Temizliği,
• Ayak Temizliği,
• Kulak Temizliği,
• Saçların Temizliği,
• Ağız- Diş Bakımı,
• Tuvalet Alışkanlığı ve Temizliği
• Giyim Konuları yer almaktadır

Mikroorganizmalar

• Suda
• Havada
• Toprakta
• Hayvanlarda
• İyi yıkanmamış sebze ve meyvelerde
• İyi pişirilmemiş et ve balıklarda
• İyi yıkanmamış kaplarda
• İnsan ve hayvanların dışkılarında bulunur

  Mikroorganizmalar Nasıl Bulaşır?

Mikroorganizmalar en çok  Kirli eller ve  kirli sular ile bulaşır.

Elleri su ve sabunla yıkamak mikroorganizmaları uzaklaştırmanın en etkili yoludur ve hastalıkları önlemeye yardımcıdır.

 Ellerimizi ;

• Tuvalete girmeden önce ve sonra
• Hayvanları sevdikten sonra
• Gıdalara el sürmeden önce ve sonra
• Çiğ et, balık, veya tavukla temas ettikten sonra yıkamalıyız
• Eller öksürüp-hapşırdıktan sonra mutlaka yıkanmalıdır.
• Özellikle grip gibi hastalıklarda  öksürüp-hapşırdıktan sonra ellerin yıkanmaması  bulaşmaya neden olur.
• Ellerimizi bol sabun ile akan su altında 10-20 saniye kuvvetli şekilde, parmaklarımız ve bileklerimiz dahil ovalayarak yıkamalıyız.
• Tırnaklarımızın kısa ve temiz olmasına  özen göstermeliyiz.
• Tırnak uçlarının altında bir çok mikrop kolayca yerleşip üreyebilir.  Bu nedenle, tırnak diplerinin temizliği çok önemlidir.    

       UNUTMAYIN!

  Mikroplar kuru yüzeylerde büyüyemez ve çoğalamazlar. Bu nedenle ellerimizi yıkadıktan sonra iyice kurulamalıyız.

     AĞIZ HİJYENİ :

•   Ağız bakımında amaç, ağzın tüm organizmalardan temizlenmesi değil, daha çok birikmiş yiyecek artıklarının temizlenmesidir.
•  Ağız temizliği ve özellikle dişlerin temizliği çok önemlidir.
•  Herkesin kendine ait bir diş fırçası olmalıdır.
• Diş ve diş etlerinin temizlenmesi, ağzın bol su ile çalkalanması, diş etlerinin uyarılması ağız bakımı ile sağlanır.

• Ağız bakımına dikkat edilmediği takdirde ağız kokusu, diş eti rahatsızlıkları, çiğneme güçlüğü ve hazımsızlık görülür,
• Dişler günde en az iki kez 3 dakika süre ile florlu diş macunu ile tüm diş yüzeyini kapsayacak şekilde fırçalanmalıdır.
• Fırçalama işlemi yemekten sonra ilk yirmi dakika içinde yapılmalıdır

• Dişlerin arasındaki artıkları ve plakları temizlemek için diş ipi kullanılmalıdır.

• Dişlerde çürük olmasa bile 6 ayda bir diş muayenesi yaptırılmalıdır.

AYAK HİJYENİ

• Ayakların her gün yıkanması ve yıkandıktan sonra, özellikle parmak aralarının iyice kurulanması gerekir. Aksi halde nemli ortam mantar enfeksiyonlarının gelişmesine neden olur.
• Ayak tırnakları da düzenli aralıklarla kesilmelidir, ancak tırnak batmasını önlemek için düz kesilmesi önerilmelidir.
• Uygun ve rahat bir ayakkabı ayak sağlığı için önemlidir.
• Ayağa tam uyan bir ayakkabı; parmakları sıkmamalı, topuğu sıkıca tutmalı ve ayak kemerini iyice desteklemelidir.
• Ayakkabının ökçesi geniş olmalı ve çok yüksek olmamalıdır.
• Eğer ayakkabı uygun değilse ayakta nasır, ayak tabanında kalınlaşmalar, baş parmakta eğrilik ve tırnak hipertrofisi (büyüme-kabalaşma) oluşabilir.

KULAK HİJYENİ

Kulak temizliğinde özellikle kulak kepçesinin arka bölümlerindeki temizliğe dikkat etmek gerekir.

Kulağa zarar verebilecek ucu sivri cisimlerden kaçınmalıdır.

DERİ HİJYENİ

• Deriyi Temizlemek,
• Artıkları Atmak,
• Dolaşımı Uyarmak,
• Kişiyi Rahatlatmak amacıyla

DERİNİN YIKANMASIDIR.

• Sabun ve 37-38 derece suyla yapılan banyo kir ve salgıların temizlenmesini sağlar.
• Olabilirse her gün, değilse haftada 3, en az haftada 1 kez banyo yapılmalıdır.
• Kişisel bakım amacıyla (sakal traşı, manikür ..vb.) berbere gidiliyor ise; mutlaka  kişinin kendine ait bakım malzemelerinin  kullanılması, kan yoluyla bulaşan hastalıkların  ( Hepatit B, AIDS.vb.) önlenmesi için önemlidir

SAÇ HİJYENİ

Saçların temizliği sağlığı etkiler. Çünkü bazı enfeksiyon etkenleri ve parazitler, kirli saçlara ve o bölgedeki deriye daha kolay yerleşir.

Saçların her gün, olası değilse günaşırı, en az haftada 2 kez yıkanması gerekir.

• Saçlı deri yağlı ise, daha sık yıkanmalıdır.
• Saçların sağlıklı görünümü beslenme ile ilgilidir.
• Saçlar kökleri ile beslenir.
• Taramak, fırçalamak, parmak uçları ile masaj yapmak kan basıncını hızlandırır ve saçları beslemiş olur.
• Kepeklenme; Kirli ve yağlı ölü saç hücreleridir. iyi saç bakımı ile önlenmezse hekime danışmak gerekir.
• Saç dökülmesi; yaş, hormon ve irsiyet ile ilgilidir.
• Baştaki damarların uyarılması ve temiz tutulması gerekir.
• Bitlenme, bitin insan vücudunun saçlı ve saçsız derisine yerleşmesine denir.
• Saç temizliğine ve bakımına dikkat etmeyen kişilerde bit oluşabilir. Çevredeki kişilere de bit bulaşabilir.
• Tedavi edici şampuan ve losyonlar kullanılmalıdır.
• Saçların boyanması ya da saça kimyasal maddelerin uygulanması saçın ve saçlı derinin sağlığını bozabileceği için bu tip uygulamalardan kaçınmalıdır.

KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI

• Vücuttaki istenmeyen tüylerin (koltuk altı ve kasık bölgesi) temizliğine dikkat edilmeli ve kısa aralıklarla alınmalıdır.
• Çünkü tüylü bölgelerde nem oranı fazla olduğu için terleme sonucu nahoş kokular oluşmaktadır.
• Bunu önlemenin en iyi yolu perine ve koltuk altı tüylerinin alınmasıdır.
• Temizlik denilince sadece vücut temizliği veya konut temizliği anlaşılmamalıdır.
• Yaşadığımız ve çalıştığımız, eğlendiğimiz her yerde sağlığımız açısından temizlik üzerinde ciddiyetle durulmalıdır.
• Kirletilmiş çevreyi temizlemek zordur. Ama kirletmemek ve korumak daha kolaydır.
• En az haftada bir defa banyo yapma, çamaşır ve giyecekleri sık değiştirme.
• Haftada bir defa el ve ayak tırnaklarını kesme.
• Yemeklerden önce ve sonra elleri su ve sabun ile yıkayıp kurulama.
• Tuvaletten sonra elleri bol su ve sabun ile yıkayıp kurulama.
• Kadınlarda perine temizliği önden arkaya doğru yapılmalı ve kuru tutulmalıdır.
• Akşamları yatmadan önce ayakların yıkanması, elbiselerin çıkarılıp pijama veya gecelik giyilmesi.
• İşten veya okuldan eve gelindiğinde el, yüz ve ayakları yıkamak.
• Günde en az iki defa diş fırçalamak.
• Her gün saçları taramak. Sık sık uygun şampuanla yıkamak.
• Yere düşen bir yiyeceği yememek.
• Çiğ meyve ve sebzeleri yıkamadan yememek.
• Açıkta satılan yiyecekleri tüketmeme.
• Çöp torbalarının ağızları kapatılmalı ve kapaklı çöp kovalarında muhafaza edilmeli
• Tuvalet temizliğine özen gösterilmeli