Atıkların Bertaraf Edilmesi ve Kimyasal Maddelerle Güvenli Çalışma

1 – Ayrıştırma ilk ürünün çıktığı yerden başlamalıdır.

Bakım ve temizlik şantiyedeki herkesin sorumluluğudur. İnşaatta  iyi bakım ve temizliğin yapılmasını sağlayan planlar oluşturmalıdır. İnşaat  bakım ve temizlik planları şunları içerir:

• Şantiye bakım ve temizlik planı atık malzemenin bertarafı için yerleştirilecek olan çöp konteynerlerinin stratejik konumlarını tanımlamalıdır. Konteynerler hangi atık ürünleri içerdiklerini tanımlamak için uygun şekilde etiketlenmelidir. Konteynerlerin düzenli olarak boşaltılmasını sağlamak için bir çizelge bulunmalıdır.
• Ortalamanın üzerinde atığın üretilebileceği ağır çalışma yükü dönemlerini göz önünde bulundurun ve ilave çöp kutusu ve konteyneri ayarlayın.
• Atık yiyecek ürünlerini bertaraf etmek için kullanılan konteynerler sterilize edilebilmeleri için metal veya plastikten yapılmış olmalıdır. Sağlık nedenlerinden dolayı, bunlarda böceklerin, haşaratların ve tesis rögar sistemine kirli su gönderebilecek olan yağmur suyunun içeri girmemesi için sıkıca oturan kapaklar bulunmalıdır.
• Çalışanlar, genel çöp konteynerlerine ATILAMAYAN malzeme tiplerini anlamalıdır. Örnekler şunları içerir:

○             Sıvı atıklar

○             Toner ve yazıcı kartuşları

○             Kan ve diğer biyolik tehlikeli atık

○             Lastikler

○             Cıva buharlı lambalar

○             Flüoresan tüpleri

○             Aküler

○             Karton (geri dönüşüm için ayrılmışsa)

○             Metal

○             Tüm düzenlenen atıklar (Asbest, Kurşun, vb.)

• Tehlikeli atığa yönelik bir sistem sahibi tanımlanmalıdır ve tehlikeli malzemenin depolanması için bir konum seçilmelidir. Tesiste üretilen tehlikeli atıktan dolayı sorumluluk kabul etmez veya almaz.
• İlave iyi bakım ve temizlik güvenli uygulamaları:

○             Tahtaları atmadan önce tahtalardaki çivileri bükün veya çekin.

○             Yapı malzemelerini düzenli yığınlar veya sıralar şeklinde yürüyüş yolu ve ara yollar dışında depolanmış halde saklayın.  Gevşek malzemenin yuvarlanmasını önlemek için blok veya raflar kullanın.

○             Malzemeleri eşya dolapları, kaynak makineleri, vinçler ve muhtemelen düşebilecekleri diğer mobil ekipmanlar üzerinde depolamayın

○             Sürücünün görüş açısını engelleyebilecek hiçbir nesneyi şantiyede kullanılan kamyonların ve diğer araçların gösterge panelinde veya camlarında istiflemeyin

○             Yuvarlanarak veya kayarak operatörün kontrolleri veya pedalları kullanabilmesini engelleyebilecek hiçbir nesneyi motorlu ekipmanın zeminine yerleştirmeyin

○             Durup uygunsuz öğeleri toplayın

○             Atık malzemeleri derhal belirlenen konteynerlere yerleştirin.  Tüm çalışma alanları temiz olmalı ve kullanılmayan malzeme ve araç bulunmamalıdır

○             Malzemelerin birikmesine imkan tanımayın ve küçük çöp konteynerlerini günlük veya dolduklarında boşaltın

○             Aletlere veya malzemelere dayanmayın.  Uygun bir askı veya eşya dolabı kullanın

○             Aletleri alet kutularında veya diğer depolama alanlarında tutun.  Aletleri çalışma sahasında kullanılmadıklarında alet kutularında, çantalarda veya torbalarda tutun

○             Çalışma tezgahlarında kullanılmayan alet ve malzeme bulunmamasını sağlayın.  Acil görevi yapmak için gerekli olan dışında hiçbir malzeme bulunmayacaktır

○             Boru veya diğer malzemeler altına paletler veya diğer stabil malzeme yerleştirin

○             Servis hortumlarını, elektrik kablolarını ve baş üstünden geçen kabloları yönlendirin ve mümkün olduğunda, kullanılmayan kabloları, telleri ve hortumları sarılı tutun

○             Kasa ve boru demetlerini kestikten sonra metal kuşak malzemesini ve telini bertaraf edin. Kesme veya diş açma sonrasında tüm boru, çelik veya diğer malzemeleri takın, bertaraf edin veya istifleyin

○             Geçiş yollarını, kapıları, yangın tüplerini, yangın hortumlarını, elektrik panolarını, acil durum göz yıkama veya duşlarını, veya acil erişim gerektiren tüm diğer araç gereçleri veya ekipmanı engellemeyin

○             Sigara izmaritlerini zeminde değil, belirlenen konteynerlerde bertaraf edin

○             Alanı geri müşteriye iade etmek için iş sonunda veya her bir çalışma vardiyası sonunda çalışma alanını temizleyip süpürün.

○             Derhal tüm dökülmeleri temizleyin ve hemen şefinize veya İnşaat Güvenlik Müdürüne rapor edin.

○             Tüm aletleri, ekipmanı ve gereçleri açıkça işaretli satırlarda veya konteynerlerde depolayın.  Depolama alanları ve ekipman etrafında çevreleyen alanın temizlenmesi ve incelenmesi için yeterli bir alan bırakın.  Şantiyenizin gereksinimlerini kontrol edin.

○             Oluşum sonrasında hemen matkap tozlarını / talaşlarını temizleyin.  Bunu yaparken deri eldiven kullanın ve çok dikkatli olun.

○             Elektrik panolarının ve kabinlerinin tabanındaki soyulmuş yalıtımı çıkarın.

○             Profesyonel bir şekilde barikatlar yerleştirin ve çalışma sırasında bunları muhafaza edin.

○             Barikatlar kaldırıldıktan sonra “tails” barikat bandını asılı bırakmayın.

○             Bakım çalışması nedeniyle üretilen sıvıların uygun şekilde kontrol ve bertaraf edilmesini sağlayın.  Iskartaya çıkarmadan önce, sıvıların girdiği ekipmandan tamamen çıkması için yeterli zamanı verin.  (Örn. vites kutuları, vb…)

Tehlikeli Kimyasal Madde:

 a) Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, çok toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeler,

 b) Yukarıda sözü edilen sınıflamalara girmemekle beraber kimyasal, fiziko-kimyasal veya toksikolojik özellikleri ve kullanılma veya işyerinde bulundurulma şekli nedeni ile işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden risk oluşturabilecek maddeler,

 c) Mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddeleri,

Alerjik Madde:

Solunduğunda, cilde nüfuz ettiğinde aşırı derecede hassasiyet meydana getirme özelliği olan ve daha sonra maruz kalınması durumunda karakteristik olumsuz etkilerin ortaya çıkmasına neden olan maddeleri,

 Alevlenir Madde:

Parlama noktası 21°C – 55°C arasında olan sıvı haldeki maddeleri,

 Kolay Alevlenir Madde:

 a) Enerji uygulaması olmadan, ortam sıcaklığında hava ile temasında ısınabilen ve alevlenen maddeyi,

 b) Ateş kaynağı ile kısa süreli temasta kendiliğinden yanabilen ve ateş kaynağının uzaklaştırılmasından sonra da yanmaya devam eden katı haldeki maddeyi,

 c) Parlama noktası 21°C’nin altında olan sıvı haldeki maddeyi,

 ç) Su veya nemli hava ile temasında, tehlikeli miktarda, çok kolay alevlenir gaz yayan maddeleri,

 Çok Kolay Alevlenir Madde:

0°C’den düşük parlama noktası ve 35°C’den düşük kaynama noktasına sahip sıvı haldeki maddeler ile oda sıcaklığında ve basıncı altında hava ile temasında yanabilen, gaz haldeki maddeleri,

 Aşındırıcı Madde:

Canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen maddeleri,

 Toksik Madde:

Az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeleri,

 Çok Toksik Madde:

Çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeleri,

 Kimyasal Madde:

Doğal halde bulunan, üretilen, herhangi bir işlem sırasında kullanılan veya atıklar da dâhil olmak üzere ortaya çıkan, bizzat üretilmiş olup olmadığına ve piyasaya arz olunup olunmadığına bakılmaksızın her türlü element, bileşik veya karışımları,

 Zararlı Madde:

Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddeleri,

 Kanserojen Madde:

Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandıran maddeleri,

 Üreme İçin Toksik Madde:

Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde erkek ve dişilerin üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak çocuğu etkileyecek kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluşumunu hızlandıran maddeleri,

Not : Her bertaraf edilecek malzemenin bekleme süresi vardır.  Bekleme süreleri atık dan atığa değişir kimileri en az 3 ayda bir gönderilmesi gerekirken kimileri ayda bir olabilir. Bu tarih belli olması için atık kutularının üzerine en son boşaltmanın yapıldığı tarih yazılmalıdır.

 Mutajen Madde:

Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu hızlandıran maddeleri,

 Çevre İçin Tehlikeli Madde:

Çevre ortamına girdiğinde çevrenin bir veya birkaç unsuru için hemen veya sonradan kısa veya uzun süreli tehlikeler gösteren maddeleri,

 Mesleki Maruziyet Sınır Değeri:

Başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırını,

 Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (GBF/SDS) :

Kimyasal bir malzemenin içerdiği potansiyel tehlikeleri (sağlık, yangın, reaktivite ve çevresel) belirten ve bu kimyasal ürünlerin güvenli bir şekilde nasıl çalışılacağını gösteren, aynı zamanda kimyasalın tehlikeleri, kullanım, depolama, taşıma ve acil durum prosedürleri hakkında bilgiler içeren belgeyi,

 C.A.S. Numarası :

Amerikan Kimya Derneği’nin alt birimi olan Chemical Abstracts Service (CAS) tarafından yapılan çalışma sonucu kimyasal bileşikler, polimerler, biyolojik dizinler, karışımlar ve alaşımların birden çok ticari ya da kimyasal isimleri olması nedeniyle yaşanan karışıklıkların giderilmesi için her kimyasala özgü olarak kodlanan sayıları,

 EC Numarası :

Kimyasalın yapısal özelliğine göre Avrupa Komisyonunca (EC) her kimyasala özgü olarak kodlanan sayıları,

Kimyasal Etiketleme:

Ambalajların üzerinde son kullanıcı için bilgilendirme ve uyarı içeren işaretlemeleri,

ifade eder.

Kimyasalın Seçimi:

• Kullanılan tehlikeli kimyasallar değerlendirilmeli, ikame yöntemi uygulanarak tehlikeli kimyasal madde yerine varsa daha az tehlikeli olan başka bir kimyasal madde ile değiştirilmeli,
• Yapılan işin özelliği nedeniyle ikame yöntemi kullanılamıyorsa, kimyasal maddeden kaynaklanan riskin azaltılmasına dair teknik tedbirler alınmalı,
• Kullanılacak kimyasala ait GBF/SDS formu hem Türkçe hem de İngilizce olarak temin edilmeli ve dosyalanmalı,
• İşyerinde kullanılması gereken kimyasal madde miktarı minimum düzeyde tutulmalı,
• Tehlikeli kimyasallara ait Kaza Talimatları hazırlanmalı, herkesin kolayca ulaşabileceği bir yere konmalıdır.

Güvenli Kullanım Esasları :

 Genel Kurallar :

Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalarda çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden riskler aşağıdaki önlemlerle ortadan kaldırılır veya en az düzeye indirilir:

1. İşyerinde uygun düzenleme ve iş organizasyonu yapılır.
2. Tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalar, en az sayıda çalışan ile yapılır.
3. Çalışanların maruz kalacakları madde miktarları ve sürelerinin minimum düzeyde olması sağlanır.
4. Çalışanların kişisel temizlikleri için uygun ve yeterli şartlar sağlanır.
5. Tehlikeli kimyasal maddelerin, atık ve artıkların işyerinde en uygun şekilde işlemesi, kullanılması, taşınması ve depolanması için gerekli düzenlemeler yapılır.
6. Kimyasallara ait eğitim almadan çalışmaya başlanılmamalıdır.
7. İşe başlamadan önce kullanılacak kimyasalın hem malzeme güvenlik talimatı hem de malzeme güvenlik bilgi formu (GBF/SDS) hakkında çalışanlara eğitimler verilmeli.
8. Kullanılan kimyasala uygun kişisel koruyucu donanım (KKD) olmadan çalışma yapılmamalıdır.
9. Muhafaza edilen tüm kimyasallar sınıflarına göre etiketlenmeli ve uygun depolanmalıdır.
10. Depolanması özel bir durum gerektiren kimyasallar kendileri için ayrılan özel bölümlerde bulundurulmalıdır.
11. Kimyasal maddeler çıplak elle tutulmamalı ve cilde temas ettirilmemelidir.
12. Kimyasal maddenin tehlikesine uygun bir yangın söndürücü bulundurulmalıdır.

Sıkıştırılmış Gazlarla Çalışma Esasları;

1. Tüm gaz silindirleri yağ, gres, benzin dâhil yanıcı maddelerden uzakta ve serin, kuru, iyi havalandırılmış ortamlarda depolanmalıdır,
2. Gaz silindirler, eşyaların, araçların ve yayaların çarpmayacağı veya üzerine düşmeyeceği şekilde yerleştirilmelidir.
3. Silindirler nemli alanlara, tuz, aşındırıcı maddeler, duman, ısı ve doğrudan gün ışığı alan yerlere konmamalı, dış etkenlere karşı korunaklı yerleştirilmelidir.
4. Silindirler, yanıcı gazlar ve oksitleyici maddelerden ayrılarak, gaz tiplerine göre düzenlenmelidir.
5. Yanıcı ve oksitleyici gazlar, uygun bir yanmaz bölme arada en az 6 metrelik bir mesafe olacak şekilde ayrı tutulmalıdır.
6. Düşerek bedensel bir zarara neden olmalarını önlemek için boş veya dolu tüm tüpler zincirlenmiş ya da sabitlenmiş olmalıdır.
7. Tüplerin kullanımdan önce hasarlı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Hasarlı tüpler, vanalar vs. derhal kullanımdan çıkarılarak üretici firmaya iade edilmelidir.
8. Bağlantı hortumları ve regülâtörler günlük olarak kontrol edilmelidir.
9. Kullanımda vana ve düzenleyici bağlantıları zorlanmamalıdır.
10. Gaz tüpleri açık aleve ve yüksek sıcaklıklara (50°C) maruz kalma riski önlenmelidir.
11. Dolu ve boş tüpler karışmalarını önlemek amacı ile ayrı bölümlerde depolanmalıdır.
12. Yanıcı gaz içeren tüpler oksijen ve azot oksit tüpleri ile aynı ortamda depolanmamalıdır.
13. Tüplerin Alev geri tepme emniyet ventili olmalıdır.
14. Tüplerin renkleri ve etiketlemeleri doğru olmalıdır.
15. Gaz kaynağı kapatılmadan bir gazın neden olduğu alev söndürülmemelidir.
16. Tüpler depolanırken ve taşınırken daima emniyet kapakları kapatılmalıdır.

Patlayıcı Maddelerle Çalışma Esasları;

1. Envanterde bulunan tüm patlayıcılar tespit edilmelidir.
2. Depolama sırasında sıvı kaplarında patlayıcı peroksit yaratıcı ürünlerin bulunmasına izin verilmemelidir.
3. Patlayıcı kimyasallar tüm ateşleme kaynaklarından uzak tutulmalıdır.
4. Patlayıcı kimyasallar için depolamak ve kullanmak için özel alan oluşturulmalıdır.

Yanıcı / Parlayıcı Kimyasallarla Çalışma Esasları;

1. Alev alabilen sıvıları kullanırken eldiven ve emniyet gözlükleri takılmalıdır.
2. Alev alabilen sıvı aktarıldığında veya kullanıldığında tüm alev kaynakları yok edilmelidir.
3. Açık alevler veya sıcak levhalar, alev alabilen sıvıları doğrudan ısıtmak için kullanılmamalıdır.
4. Alev alabilen sıvı döküntüleri temizlenirken su kullanılmamalıdır.
5. Alev alabilen ve yanabilen sıvılar lavabodan tahliye edilmemelidir.
6. Patlayıcı kimyasal maddenin bulunduğu yere yakın yangın söndürme donanımı bulundurulmalıdır.
7. Etkin madde/ürünlerin kararlılığı dâhil olmak üzere deneyden önce tüm patlama tehlikeleri saptanmalıdır.

Etiketleme Esasları ;

1. Etiketleme, kimyasalların tam olarak adını (kısaltma olmadan), tehlike sınıfını, son kullanma ve üretim tarihlerini kapsamalıdır.
2. Zarar vereceği hedef organ belirtilmelidir.
3. Satın alma ve kullanım tarihi olmalı ayrıca tehlike riski yüksek ve zamana hassas maddelerin açılış tarihleri etiketlenmelidir.
4. Bütün kimyasallar için standart olan kolay okunur etiketler kullanılmalıdır.

Depolama Esasları

Depolanan kimyasal maddelerin birbirleri ile etkileşime girip, tehlikeli reaksiyona sebep vermemeleri için hangi sınıfın birlikte depolanıp depolanmaması gerektiği Kimyasal Depolama Matrisi’nde belirtilmiştir. Kimyasal depolama matrisi:

Aşındırıcılar + Parlayıcılar = Patlama/Yangın,

Aşındırıcılar + Zehirleyiciler = Zehirleyici Gaz,

Parlayıcılar + Oksitleyiciler = Patlama/Yangın,

Asitler + Bazlar = Aşındırıcılar Duman/Isı

Reaksiyonlarının oluşabileceği dikkate alınarak hazırlanmıştır. Depolama matrisine ek olarak kimyasal maddeler tek tek incelenerek de bu ayrım yapılabilir. Ayrıca aynı tehlike sınıfında bulunup da birbirleri ile temas etmemesi gereken kimyasallar da bulunabilir. Bu gibi kimyasallar birbirlerinden ayrı depolanmalıdır. Birbirleriyle Temas Etmemesi Gereken Kimyasallar Listesinde verilmiştir. Ayrıca;

1. Depolama öncesinde Malzeme Güvenlik Bilgi Formları detaylı olarak incelenmelidir.
2. Depolanacak kimyasalın etiketi net olarak okunuyor olmalıdır.
3. Aynı tehlike sınıfında olup birbirleri ile temas etmemesi gereken kimyasallar birbirlerinden ayrı depolanmalıdır.
4. Alfabetik depolamadan kaçınılmalıdır.
5. Özellikle yanıcı kimyasallar ısı kaynakları ve güneş ışınlarından korunacak biçimde depolanmalıdır.
6. Depolama raflarından malzeme düşmesine engel olmak için önlem alınmalıdır.
7. Depo zemini kaymaz ve kolay temizlenebilir malzemeden yapılmış olmalıdır.
8. Depo kapısında Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun işaretleme yapılmalıdır.
9. Kimyasala maddenin özelliğine uygun bir havalandırma sistemi kullanılmalıdır.