Topraklama Bilgi Kartı

1  Çelik borulu iskelelerin boru veya madeni parçaları elektrik risklerine karşı uygun şekilde topraklanacaktır.

2  Fiş ve prizler standartlara uygun olmalı, topraklı priz kullanılmalıdır. Çift kutuplu adaptörler Sınıf Bir kategorisine giren ekipmanla kullanılmamalıdır.

3  Metal panolar topraklanmalıdır.

4  Portatif jeneratörler elektrik çarpma riskine karşı topraklanmış olmalıdır.

5  Her türlü elektrikli kaynak makinasında harici topraklama yapılacaktır.
6  Topraklama için mengene uçlu topraklama pensi kullanılacaktır.
7  Topraklı priz kullanılmalı, ekipmanın topraklamasının yapıldığı kontrol edilmelidir.

8  Kaynak yapılan nesneye topraklama yapıldığından emin olunmalıdır.

9 Yakıt tankerleri ve inşaat makinelerinde mutlaka topraklama zinciri bulunmalıdır.

TOPRAKLAMA VE KISA DEVRE YAPTIRMA:

Fazın (L1, L2 ve L3) her birini toprağa (topraklama noktası aracılığıyla) bağlayın veya üç faza kısa devre yaptırın ve bunları ortak bir iletken aracılığıyla toprağa bağlayın. Topraklama iletkeninin uygun olup olmadığından emin olun. Bu prosedür özel ekipmanların kullanımını gerektirir.
• İlk olarak, bir uç toprağa bağlanır. Diğer üç uç, yalıtkan çubuk kullanılarak her elektrik yüklü iletkene bağlanmadan önce ön panele sabitlenir.
• Topraklama ve kısa devre yaptırma işlemi nötr dahil olmak üzere tüm iletkenlerde gerçekleştirilmeli ve ilgili alan boyunca uygulanmalıdır.

Topraklama, elektrik ile çalışan cihazların bir elektrik kaçağı tehlikesine karşı alınan bir önlemdir. Kaçak elektriğin bir iletkenle toprağa verilmesini sağlayan basit bir sistemdir. Kişi hayatını ve cihazların kullanım ömrünü riske atmamak için elektrik kaçağı riskine karşı topraklama kesinlikle yapılmalıdır. Böylece cihazda oluşabilecek fazla elektrik yükü direnci çok az olan toprak hattı üzerinden toprağa verilecek ve cihaza dokunan kişilerin hayati tehlikesi ortadan kalkmış olacaktır.

Topraklama kanuni bir zorunluluktur, hayati tehlikesi olduğu için bir lüks değil yükümlülüktür. Fakat gerek ülkemizde gerekse dünya genelinde bu konuya çok az özen gösterilmekte, gerekli denetimler yapılmamaktadır.

Bir binaya genellikle 2 çeşit elektrik kablosu girer; nötr ve faz hattı. Bu iki kablo elektik akımının olması ve cihazların çalışabilmesi için gereklidir. Bunların güvenliğini sağlamak için ise bir üçüncü kablo olan topraklama kablosuna ihtiyaç duyulmakta.

Duvarlarımızdaki iki delikli prizlerimizin deliklerinden biri faz diğeri nötr kablo içindir (Bkz. Şekil 1). Yani eğer elimizde bir voltmetre varsa iki kısmın arasındaki gerilimi ölçtüğümüzde 220V değerini okuruz. Alışık olduğumuz bu 2 delikli priz çeşidinde gördüğünüz üzere topraklama için ayrı bir kısım bulunmamakta. Bunun birçok ülke gibi ülkemizde de topraklamaya olması gerektiğinden çok daha az önem verilmesi ve çok az yerde uygulanmasıdır.

Topraklı prizlerde bu iki deliğe ek olarak dış kısımlarda metal çıkıntılar bulunur (bkz. Şekil 2) ve bu çıkıntılar bina civarında toprağa yerleştirilen bakır çubuk veya levha ile sonlanan topraklama kablosuna bağlanır. Topraklama için kullanılan bu metal çıkıntılar zamanla içe doğru çökme yapabilmekte; bu durumda da topraklama işlevini yerine getirememektedir. Bu soruna da UPS priz (bkz. Şekil 3) çözüm olabilir; bu priz çeşidinde faz ve nötr deliklerinin yukarısında topraklama için metal bir çubuk bulunur, böylece topraklama hattının sorunsuz olup   olmadığından daha kolay emin olabilirsiniz. Fakat bu priz çeşidi çok sık bulunmamakta, bunun da altında yine topraklamaya yeterli önemin verilmemesi yatmakta.

TOPRAKLAMA ÇEŞİTLERİ

Topraklama çeşitlerini amacına göre 3 farklı şekilde sınıflandırılabilir:

1. Koruma topraklaması
2. İşletme Topraklaması
3. Fonksiyon Topraklaması

1. Koruma topraklaması

Olası bir tehlike anında kişiları ve diğer canlıları dokunma gerilimine karşı korumak için yapılan ek topraklama çeşididir. Elektronik aletlerin elektrik akımı geçen aktif kısımlarının yanında akım geçmeyen ama olası bir kaçak durumunda akımı dokunma yolu ile kişia iletme tehlikesi olan dış metal kısımlarının da topraklanmasıdır. Metal çitler, tanklar, yürüyen merdivenler… kişiların temas etmesi beklenen bütün metal yüzeyler koruma topraklamasına dahildir. (Bkz. Şekil 4)

Neden Topraklama

Bu yöntem alçak gerilim tesisleri için kullanılabilecek temas gerilimine karşı koruma yöntemlerinden biri; yüksek gerilim tesisleri içinse kullanılabilecek tek yöntemdir.

2. İşletme Topraklaması

İşletmelerde elektrik akım değerinin istenilen değerlerde olması için yapılan topraklama çeşididir; alçak gerilim şebekelerinde sistem ile toprak arasındaki gerilimin belirli bir değerin üzerine çıkmaması için yapılırken orta ve yüksek gerilim şebekelerinde uygulanan yöntem ülke yönetmeliğine göre değişiklik gösterir. Bu şebekelerde direnç üzerinden veya direkt topraklama yapılabilir.

3. Fonksiyon Topraklaması

Belirgin bir amaca yönelik yapılan topraklama çeşididir; yıldırıma klarşı koruma, raylı sistem topraklaması gibi.

Topraklama Çeşitleri

Bu üç topraklama çeşidini tek bir topraklama planı örneği üzerinde görebiliriz (Bkz. Şekil 5)