Biyolojik Etkenler risk düzeyi gruplaması

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 4. maddesine
göre; biyolojik etkenler, enfeksiyon risk düzeyine göre 4 risk grubunda sınıflandırılır:
 Grup 1 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler
 Grup 2 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek,
ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı bulunan
biyolojik etkenler
 Grup 3 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike
oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi
imkânı olan biyolojik etkenler
 Grup4 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike
oluşturan, topluma yayılma riski yüksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi
bulunmayan biyolojik etkenler

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesine
göre; biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan herhangi bir işyerinde risk değerlendirmesi
aşağıdaki bilgiler dikkate alınarak yapılır:
 İnsan sağlığına zararlı olan veya olabilecek biyolojik etkenlerin sınıflandırılması
 Yetkili makamların işçilerin sağlığını korumak için biyolojik etkenlerin denetim altına alınması
hakkındaki önerileri
 İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek hastalıklarla ilgili bilgiler
 İşçilerin işlerinin sonucu olarak ortaya çıkabilecek alerjik veya toksik etkiler
 Yaptıkları işle doğrudan bağlantılı olarak işçilerin yakalandığı hastalıkla ilgili bilgiler

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesine
göre; birden fazla grupta yer alan biyolojik etkenlere maruziyetin söz konusu olduğu işlerde risk
değerlendirmesi, zararlı biyolojik etkenlerin tümünün oluşturduğu tehlike dikkate alınarak yapılır.

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 8. maddesine
göre; işveren, işçilerin maruziyet düzeyinin en aza indirilmesi için özellikle aşağıdaki önlemleri alır:
 Maruz kalan veya kalabilecek işçi sayısı, mümkün olan en az sayıda tutulur.
 Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri, biyolojik etkenlerin ortama yayılmasını
önleyecek veya ortamda en az düzeyde bulunmasını sağlayacak şekilde düzenlenir.
 Öncelikle toplu koruma önlemleri alınır ve/veya maruziyetin başka yollarla önlenemediği
durumlarda kişisel korunma yöntemleri uygulanır.
 Hijyen önlemleri, biyolojik etkenlerin çalışma yerlerinden kontrol dışı dışarıya taşınması veya
sızmasının önlenmesi veya azaltılmasını sağlayacak şekilde uygulanır.
 Biyolojik risk işareti ile birlikte ilgili diğer uyarı işaretleri de kullanılır,
 Biyolojik etkenlerin karıştığı kazaların önlenmesine yönelik plan hazırlanır.
 Gerekiyorsa ve teknik olarak mümkünse, kullanılan biyolojik etkenlerin muhafaza edildikleri
ortam dışında bulunup bulunmadığının belirlenmesi için ölçümler yapılır.
 Atıkların, gerektiğinde uygun işlemlerden geçirildikten sonra işçiler tarafından güvenli bir
biçimde toplanması, depolanması ve işyerinden uzaklaştırılması, güvenli ve özel kapların
kullanılması da dâhil uygun yöntemlerle yapılır.
 Biyolojik etkenlerin işyeri içinde güvenli bir şekilde taşınması için gerekli düzenlemeler yapılır.

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 9. maddesine
göre; risk değerlendirmesinin sonuçlan işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden risk bulunduğunu ortaya
koyuyorsa, istenmesi halinde, işveren aşağıdaki konularda gerekli bilgileri Bakanlığa verir:
 Risk değerlendirmesinin sonuçları
 İşçilerin biyolojik etkenlere maruz kaldığı veya kalabileceği işler
 Maruz kalan işçi sayısı
 İşyerinde sağlık ve güvenlikten sorumlu kişilerin adı, soyadı, unvanı ve bu konudaki yeterliliği
® Çalışma şekli ve yöntemleri de dâhil olmak üzere alınan koruyucu ve önleyici önlemler
 Fiziksel engellerin ortadan kalkmasından kaynaklanabilecek, Grup 3 veya Grup 4’de yer alan
biyolojik etkenlere maruziyetten işçilerin korunması için acil eylem planı

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 11.
maddesine göre; işveren, işyerinde çalışan işçilerin ve/veya temsilcilerinin uygun ve yeterli eğitim
almalarını sağlar ve özellikle aşağıda belirtilen konularda gerekli bilgi ve talimatları verir:
 Olası sağlık riskleri
 Maruziyeti önlemek için alınacak önlemler
 Hijyen gerekleri
 Koruyucu ekipman ve elbiselerin kullanımı ve giyilmesi
 Herhangi bir olay anında ve olayların önlenmesinde işçilerce yapılması gerekenler Bu eğitim;
 Biyolojik etkenlerle temasın söz konusu olduğu çalışmalara başlanmadan önce verilecek,
 Yeni veya değişen risklere göre uyarlanacak,
 Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanacaktır.

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 13.
maddesine göre; bu liste ve kayıtlar maruziyet sona erdikten sonra en az 20yıl saklanır.

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 13.
maddesine göre; aşağıda belirtilen enfeksiyonlara neden olabilecek biyolojik etkenlere maruziyette,
biyolojik etkenlere maruziyet ile ilgili liste ve kayıtlar, bilinen son maruziyetten sonra en az 40 yıl
boyunca saklanır:
 Kalıcı veya gizli enfeksiyona neden olduğu bilinen biyolojik etkenlere maruziyette
 Eldeki bilgi ve verilere göre, seneler sonra hastalığın ortaya çıkmasına kadarteşhis
edilemeyen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette
 Hastalığın gelişmesinden önce uzun kuluçka dönemi olan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik
etkenlere maruziyette
 Tedaviye rağmen uzun süreler sonra nükseden hastalıklara yol açan enfeksiyonlara sebep
olan biyolojik etkenlere maruziyette
 Uzun süreli ciddi arıza bırakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 15.
maddesine göre; aşağıda belirtilen biyolojik etkenlerin ilk kez kullanımında ön bildirimde bulunulur;
 Grup 2 biyolojik etkenler
 Grup 3 biyolojik etkenler
 Grup 4 biyolojik etkenler
Bu bildirim işin başlamasından en az 30 gün önce
yapılır.

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 16.
maddesine göre; sağlık gözetiminin yapıldığı bu durumlarda, kişisel tıbbi kayıtlar, maruziyetin son
bulmasından sonra en az 10 yıl süre ile saklanır.

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 18.
maddesine göre; insanda hastalığa yol açabilecek biyolojik etkenler içerip içermediği belirsiz olan
maddelerle çalışılan ancak asıl amaçlan biyolojik etkenlerle çalışmak olmayan laboratuvarlarda,
koruma düzeyi en az 2 olan önlemler uygulanır.

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 18.
maddesine göre; Bakanlıkça daha alt düzeydeki koruma önlemlerinin yeterli olduğu belirtilmedikçe,
gerekli olduğu bilinen ya da şüphelenilen durumlarda koruma düzeyi 3 veya 4 olan önlemler
uygulanır.

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 18.
maddesine göre; işçiler için ciddi sağlık riski oluşturabilecek, ancak kesin bir değerlendirme
yapılamayan biyolojik etkenlerle çalışmaların yapıldığı tüm işyerlerinde koruma düzeyi en az 3 olan
önlemler alınır.

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin Eklerinde ki
listeye göre biyolojik etkenlere maruziyetin olabileceği işlerşunlardır:
 Gıda üretilen fabrikalarda çalışma
 Tarımda çalışma
 Hayvanlarla ve/veya hayvan kaynaklı ürünlerle çalışma
 Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, karantina dâhil morglarda çalışma
 Mikrobiyolojik teşhis laboratuvarları dışındaki kliniklerde, veterinerlik ve teşhis
laboratuvarlarında çalışma
 Atıkları yok eden fabrikalarda çalışma
 Kanalizasyon, arıtma tesislerindeki çalışma

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin eklerine göre;
insanda yeni izole edilen ve henüz değerlendirilmemiş olan ve bu ekte yer almayan bütün virüsler en
az Grup2 de sınıflandırılmış sayılacaktır

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin Eklerine göre;
Grup 3 veya grup 4 biyolojik etkenlerle enfekte olan veya olduğundan şüphelenilen hasta insanların
veya hayvanların bulunduğu karantina yerlerinde, enfeksiyon riskini en aza indirmek için alınacak
önlemler şunlardır.
 Çalışma birimi, aynı bina içinde yürütülen diğer etkinliklerden ayrı İmiş olmalıdır.
 Çalışma birimine giren ve çıkan hava HEPA veya benzeri filtrelerle filtre dilmelidir.
 Çalışma birimine yalnızca görevli işçilerin girmesine izin verilmelidir.
 Çalışma birimi, dezenfeksiyon yapılmasına olanak sağlayacak yapıda olmalıdır,
 Özel dezenfeksiyon yöntemleri uygulanmalıdır.
 Çalışma birimindeki hava negatif basınçta tutulmalıdır.
 Etkili vektör kontrolü yapılmalıdır.
 Yüzeyler temizlemesi kolay ve su geçirmez olmalıdır.
 Yüzeyler asit, alkali, çözücü ve dezenfektanlara dayanıklı olmalıdır.
 Biyolojik etken için güvenli depolama yapılmalıdır.
 Çalışma biriminde bulunanların görülebildiği gözetleme penceresi yapılmalıdır.
 Bir laboratuvarda yalnızca kendi malzemeleri kullanılmalıdır.
 Herhangi bir hayvanın da dâhil olduğu bütün enfekte maddeler bir güvenlik veya yalıtım
kabininde veya diğer uygun bir kapta işleme tabi tutulmalıdır.
 Hayvan leşlerinin yok edilmesi için yakma fırını kullanılmalıdır.
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmeliğin Eklerine göre;
aşağıdaki hususlar, koruyucu aşılamanın uygulanmasında hesaba katılacaktır.
 Biyolojik etkenlere maruz kalanlar, etkene karşı etkili bir aşı varsa aşılanacaktır.
 Aşılama, ilgili mevzuat ve uygulamalara uygun yürütülmelidir. İşçiler, aşılanmanın ve
aşılanmamanın sakıncaları ve yararları hakkında bilgilendirilecektir.
 Aşılama bedeli çalışana yüklenmeyecektir.
İstendiğinde yetkililere gösterilmek üzere, işçiyle ilgili bir aşılama belgesi düzenlenecektir.